Mustafa Kemal ATATÜRK (1881-1938) Mustafa Kemal Atatürk 1881 yılında Selânik'te Kocakasım Mahallesi, Islâhhâne Caddesi'ndeki üç katlı pembe evde doğdu. Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım'dır. Baba tarafından dedesi Hafız Ahmet Efendi XIV-XV. yüzyıllarda Konya ve Aydın'dan Makedonya'ya yerleştirilmiş Kocacık Yörüklerindendir. Annesi Zübeyde Hanım ise Selânik yakınlarındaki Langaza kasabasına yerleşmiş eski bir Türk ailesinin kızıdır. Milis subaylığı, evkaf katipliği ve kereste ticareti yapan Ali Rıza Efendi, 1871 yılında Zübeyde Hanım'la evlendi. Atatürk'ün beş kardeşinden dördü küçük yaşlarda öldü, sadece Makbule (Atadan) 1956 yılına değin yaşadı.
Küçük Mustafa öğrenim çağına gelince Hafız Mehmet Efendi'nin mahalle mektebinde öğrenime başladı, sonra babasının isteğiyle Şemsi Efendi Mektebi'ne geçti. Bu sırada babasını kaybetti (1888). Bir süre Rapla Çiftliği'nde dayısının yanında kaldıktan sonra Selânik'e dönüp okulunu bitirdi. Selânik Mülkiye Rüştiyesi'ne kaydoldu. Kısa bir süre sonra 1893 yılında Askeri Rüştiye'ye girdi. Bu okulda Matematik öğretmeni Mustafa Bey adına "Kemal" i ilave etti. 1896-1899 yıllarında Manastır Askeri İdâdi'sini bitirip, İstanbul'da Harp Okulunda öğrenime başladı. 1902 yılında teğmen rütbesiyle mezun oldu., Harp Akademisi'ne devam etti. 11 Ocak 1905'te yüzbaşı rütbesiyle Akademi'yi tamamladı. 1905-1907 yılları arasında Şam'da 5. Ordu emrinde görev yaptı. 1907'de Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) oldu. Manastır'a III. Ordu'ya atandı. 19 Nisan 1909'da İstanbul'a giren Hareket Ordusu'nda Kurmay başkanı olarak görev aldı. 1910 yılında Fransa'ya gönderildi. Picardie Manevraları'na katıldı. 1911 yılında İstanbul'da Genel Kurmay Başkanlığı emrinde çalışmaya başladı.
1911 yılında İtalyanların Trablusgarp'a hücumu ile başlayan savaşta, Mustafa Kemal bir grup arkadaşıyla birlikte Tobruk ve Derne bölgesinde görev aldı. 22 Aralık 1911'de İtalyanlara karşı Tobruk Savaşını kazandı. 6 Mart 1912'de Derne Komutanlığına getirildi.
Ekim 1912'de Balkan Savaşı başlayınca Mustafa Kemal Gelibolu ve Bolayır'daki birliklerle savaşa katıldı. Dimetoka ve Edirne'nin geri alınışında büyük hizmetleri görüldü. 1913 yılında Sofya Ateşemiliterliğine atandı. Bu görevde iken 1914 yılında yarbaylığa yükseldi. Ateşemiliterlik görevi Ocak 1915'te sona erdi. Bu sırada I. Dünya Savaşı başlamış, Osmanlı İmparatorluğu savaşa girmek zorunda kalmıştı. Mustafa Kemal 19. Tümeni kurmak üzere Tekirdağ'da görevlendirildi.
1914 yılında başlayan I. Dünya Savaşı'nda, Mustafa Kemal Çanakkale'de bir kahramanlık destanı yazıp İtilaf Devletlerine "Çanakkale geçilmez! " dedirtti. 18 Mart 1915'te Çanakkale Boğazını geçmeye kalkan İngiliz ve Fransız donanması ağır kayıplar verince Gelibolu Yarımadası'na asker çıkarmaya karar verdiler. 25 Nisan 1915'te Arıburnu'na çıkan düşman kuvvetlerini, Mustafa Kemal'in komuta ettiği 19. Tümen Conkbayırı'nda durdurdu. Mustafa Kemal, bu başarı üzerine albaylığa yükseldi. İngilizler 6-7 Ağustos 1915'te Arıburnu'nda tekrar taarruza geçti. Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal 9-10 Ağustos'ta Anafartalar Zaferini kazandı. Bu zaferi 17 Ağustos'ta Kireçtepe, 21 Ağustos'ta II. Anafartalar zaferleri takip etti. Çanakkale Savaşlarında yaklaşık 253.000 şehit veren Türk ulusu onurunu İtilaf Devletlerine karşı korumasını bilmiştir. Mustafa Kemal'in askerlerine "Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum!" emri cephenin kaderini değiştirmiştir.
Mustafa Kemal Çanakkale Savaşları'dan sonra 1916'da Edirne ve Diyarbakır'da görev aldı. 1 Nisan 1916'da tümgeneralliğe yükseldi. Rus kuvvetleriyle savaşarak Muş ve Bitlis'in geri alınmasını sağladı. Şam ve Halep'teki kısa süreli görevlerinden sonra 1917'de İstanbul'a geldi. Velihat Vahidettin Efendi'yle Almanya'ya giderek cephede incelemelerde bulundu. Bu seyehatten sonra hastalandı. Viyana ve Karisbad'a giderek tedavi oldu. 15 Ağustos 1918'de Halep'e 7. Ordu Komutanı olarak döndü. Bu cephede İngiliz kuvvetlerine karşı başarılı savunma savaşları yaptı. Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından bir gün sonra, 31 Ekim 1918'de Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığına getirildi. Bu ordunun kaldırılması üzerine 13 Kasım 1918'de İstanbul'a gelip Harbiye Nezâreti'nde (Bakanlığında) göreve başladı.
Mondros Mütarekesi'nden sonra İtilaf Devletleri'nin Osmanlı ordularını işgale başlamaları üzerine; Mustafa Kemal 9. Ordu Müfettişi olarak 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktı. 22 Haziran 1919'da Amasya'da yayımladığı genelgeyle "Milletin istiklâlini yine milletin azim ve kararının kurtaracağını " ilan edip Sivas Kongresi'ni toplantıya çağırdı.
23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum, 4 - 11 Eylül 1919 tarihleri arasında da Sivas Kongresi'ni topla***** vatanın kurtuluşu için izlenecek yolun belirlenmesini sağladı. 27 Aralık 1919'da Ankara'da heyecanla karşılandı. 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması yolunda önemli bir adım atılmış oldu. Meclis ve Hükümet Başkanlığına Mustafa Kemal seçildi Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kurtuluş Savaşı'nın başarıyla sonuçlanması için gerekli yasaları kabul edip uygulamaya başladı.
Türk Kurtuluş Savaşı 15 Mayıs 1919'da Yunanlıların İzmir'I işgali sırasında düşmana ilk kurşunun atılmasıyla başladı. 10 Ağustos 1920 tarihinde Sevr Antlaşması'nı imzaladı aralarında Osmanlı İmparatorluğu'nu paylaşan I. Dünya Savaşı'nın galip devletlerine karşı önce Kuvâ-yi Milliye adı verilen milis kuvvetleriyle savaşıldı. Türkiye Büyük Millet Meclisi düzenli orduyu kurdu, Kuvâ-yi Milliye - ordu bütünleşmesini sağladı savaşı zaferle sonuçlandırdı.
Mustafa Kemal yönetimindeki Türk Kurtuluş Savaşının önemli aşamaları şunlardır:
Sarıkamış (20 Eylül 1920), Kars (30 Ekim 1920) ve Gümrü'nün (7 Kasım 1920) kurtarılışı.
Çukurova, Gazi Antep, Kahraman Maraş Şanlı Urfa savunmaları (1919- 1921)
I. İnönü Zaferi (6 -10 Ocak 1921)
II. İnönü Zaferi (23 Mart-1 Nisan 1921)
Sakarya Zaferi (23 Ağustos-13 Eylül 1921)
Büyük Taarruz, Başkomutan Meydan Muhaberesi ve Büyük Zafer (26 Ağustos 9 Eylül 1922)
Sakarya Zaferinden sonra 19 Eylül 1921'de Türkiye Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemal'e Mareşal rütbesi ve Gazi unvanını verdi. Kurtuluş Savaşı, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması'yla sonuçlandı. Böylece Sevr Antlaşması'yla paramparça edilen, Türklere 5-6 il büyüklüğünde vatan bırakılan Türkiye toprakları üzerinde ulusal birliğe dayalı yeni Türk devletinin kurulması için hiçbir engel kalmadı.
23 Nisan 1920'de Ankara'da TBMM'nin açılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu müjdelenmiştir. Meclisin Türk Kurtuluş Savaşı'nı başarıyla yönetmesi, yeni Türk devletinin kuruluşunu hızlandırdı. 1 Kasım 1922'de hilâfet ve saltanat birbirinden ayrıldı, saltanat kaldırıldı. Böylece Osmanlı İmparatorluğu'yla yönetim bağları koparıldı. 13 Ekim 1923'te Cumhuriyet idaresi kabul edildi, Atatürk oybirliğiyle ilk cumhurbaşkanı seçildi. 30 Ekim 1923 günü İsmet İnönü tarafından Cumhuriyet'in ilk hükümeti kuruldu. Türkiye Cumhuriyeti, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ve "Yurtta barış cihanda barış" temelleri üzerinde yükselmeye başladı.
Atatürk Türkiye'yi "Çağdaş uygarlık düzeyine çıkarmak" amacıyla bir dizi devrim yaptı. Bu devrimleri beş başlık altında toplayabiliriz:
1. Siyasal Devrimler:
Saltanatın Kaldırılması (1Kasım 1922)
Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
2. Toplumsal Devrimler:
Kadınlara erkeklerle eşit haklar verilmesi (1926-1934)
Şapka ve kıyafet devrimi (25 Kasım 1925)
Tekke zâviye ve türbelerin kapatılması (30 Kasım 1925)
Soyadı kanunu ( 21 Haziran 1934)
Lâkap ve unvanların kaldırılması (26 Kasım 1934)
Uluslararası saat, takvim ve uzunluk ölçülerin kabulü(1925-1931)
3. Hukuk Devrimi :
Mecellenin kaldırılması (1924-1937)
Türk Medeni Kanunu ve diğer kanunların çıkarılarak laik hukuk düzenine geçilmesi (1924-1937)
4. Eğitim ve Kültür Alanındaki Devrimler:
Öğretimin birleştirilmesi (3 Mart 1924)
Yeni Türk harflerinin kabulü (1 Kasım 1928)
Türk Dil ve Tarih Kurumlarının kurulması (1931-1932)
Üniversite öğreniminin düzenlenmesi (31 Mayıs 1933)
Güzel sanatlarda yenilikler
5. Ekonomi Alanında Devrimler:
Aşârın kaldırılması
Çiftçinin özendirilmesi
Örnek çiftliklerin kurulması
Sanayiyi Teşvik Kanunu'nun çıkarılarak sanayi kuruluşlarının kurulması
I. ve II. Kalkınma Planları'nın (1933-1937) uygulamaya konulması, yurdun yeni yollarla donatılması
Soyadı Kanunu gereğince, 24 Kasım 1934'de TBMM'nce Mustafa Kemal'e "Atatürk" soyadı verildi.
Atatürk, 24 Nisan 1920 ve 13 Ağustos 1923 tarihlerinde TBMM Başkanlığına seçildi. Bu başkanlık görevi,
Devlet-Hükümet Başkanlığı düzeyindeydi. 29 Ekim 1923 yılında Cumhuriyet ilan edildi ve Atatürk ilk cumhurbaşkanı seçildi. Anayasa gereğince dört yılda bir cumhurbaşkanlığı seçimleri yenilendi. 1927,1931, 1935 yıllarında TBMM Atatürk'ü yeniden cumhurbaşkanlığına seçti.
Atatürk sık sık yurt gezilerine çıkarak devlet çalışmalarını yerinde denetledi. İlgililere aksayan yönlerle ilgili emirler verdi. Cumhurbaşkanı sıfatıyla Türkiye'yi ziyaret eden yabancı ülke devlet başkanlarını, başbakanlarını, bakanlarını komutanlarını ağırladı.
15-20 Ekim 1927 tarihinde Kurtuluş Savaşı'nı ve Cumhuriyet'in kuruluşunu anlatan büyük nutkunu, 29 Ekim
1933 tarihinde de 10. Yıl Nutku'nu okudu.
Atatürk özel yaşamında sadelik içinde yaşadı. 29 Ocak 1923'de Latife Hanımla evlendi. Birçok yurt gezisine birlikte çıktılar. Bu evlilik 5 Ağustos 1925 tarihine dek sürdü. Çocukları çok seven Atatürk Afet (İnan), Sabiha (Gökçen), Fikriye, Ülkü, Nebile, Rukiye, Zehra adlı kızları ve Mustafa adlı çobanı manevi evlat edindi. Abdurrahim ve İhsan adlı çocukları himayesine aldı. Yaşayanlarına iyi bir gelecek hazırladı.
1937 yılında çiftliklerini hazineye, bir kısım taşınmazlarını da Ankara ve Bursa Belediyelerine bağışladı. Mirasından kızkardeşine, manevi evlatlarına, Türk Dil ve Tarih Kurumlarına pay ayırdı. Kitap okumayı, müzik dinlemeyi, dans etmeyi, ata binmeyi ve yüzmeyi çok severdi. Zeybek oyunlarına, güreşe, Rumeli türkülerine aşırı ilgisi vardı. Tavla ve bilardo oynamaktan büyük keyif alırdı. Sakarya adlı atıyla, köpeği Fox'a çok değer verirdi. Zengin bir kitaplık oluşturmuştu. Akşam yemeklerine devlet ve bilim adamlarını, sanatçıları davet eder, ülkenin sorunlarını tartışırdı. Temiz ve düzenli giyinmeye özen gösterirdi. Doğayı çok severdi. Sık sık Atatürk Orman Çiftliği'ne gider, çalışmalara bizzat katılırdı.
Fransızca ve Almanca biliyordu. 10 Kasım 1938 saat 9.05'te yakalandığı siroz hastalığından kurtulamadı... İstanbul'da Dolmabahçe Sarayı'nda hayata gözlerini yumdu. Cenazesi 21 Kasım 1938 günü törenle geçici istirahatgâhı olan Ankara Etnografya Müzesi'nde toprağa verildi. Anıtkabir yapıldıktan sonra nâşı görkemli bir törenle 10 Kasım 1953 günü ebedi istirahatgâhına gömüldü.
Ce: >>>>>m.kemal AtatÜrk'Ün GenİŞ Hayat Bİyografİsİ & Aİlesİ<<<<<
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN ÇOCUKLUK YILLARI
Mustafa okula başlama çağına gelince, geleneklere bağlı annesiyle modern düşünceli babası arasında bir çatışma olur. Zübeyde Hanım, küçük Mustafa'nın, ilâhiyle Hafız Mehmet Efendi'nin mahalle mektebine, Ali Rıza Efendi ise modern öğretimde bulunan Şemsi Efendi'nin özel okuluna gitmesini ister. Sonunda Ali Rıza Efendi, bir çıkar yol bulur: Küçük Mustafa, ilk öğrenimine bir süre annesinin arzusuna uyarak Hafız Mehmet Efendi'nin mahalle mektebinde devam etti; fakat çok geçmeden babasının isteği ile Selânik'te çağdaş eğitim yapan Şemsi Efendi Mektebi'ne geçti ve ilkokulu burada bitirdi. Şemsi Efendi, yeni öğrencisinin yeteneklerini ve zekâsını takdir ettiğinden, küçük Mustafa'nın kendi okulunda bulunmasından son derece memnundu.
Küçük Mustafa, bu okulda okurken babasını kaybetmiştir. Bu sıralarda isimleri Makbule ve Naciye olmak üzere kendisinden küçük iki kız kardeşi bulunuyordu. Babaları öldüğü zaman küçük Mustafa yedi, Makbule bir yaşını henüz doldurmuştu; Naciye ise kırk günlüktü. Bu en küçük kardeşleri genç kız iken Selânik'te vefat etmiştir.
1888 yılında Ali Rıza Efendi'nin ölmesi üzerine, yedi-sekiz yaşlarında yetim kalan küçük Mustafa'nın büyütülmesi ve yetiştirilmesi görevi, büyük Türk kadını Zübeyde Hanım'a düştü. Bunun üzerine, Zübeyde Hanım, üç çocuğu ile bir süre Selânik yakınlarındaki Rapla çiftliğinde subaşılık yapan kardeşi Hüseyin Efendi'nin yanına yerleşti. Çiftlik hayatı nedeniyle küçük Mustafa'nın öğrenimi ister istemez bir süre aksamıştı. Fakat çok geçmeden Selânik'e dönerek halasının yanında, bıraktığı yerden öğrenimine devam etti.
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN ÖĞRENİM HAYATI
Küçük Mustafa, Şemsi Efendi İlkokulu'ndan sonra bir süre Selânik Mülkiye Rüştiyesi'ne devam etti ise de Kaymak Hafız adlı Arapça öğretmeninin kendisine haksız yere sopa ile vurması üzerine bu okuldan ayrıldı ve Askerî rüştiyeye giden bir komşu çocuğunun giyimini ve genel olarak subayların kılığını pek beğenen küçük Mustafa, askerî rüştiiyeye girmek ister; askerlikten ürken annesi ise bunu istemez, ancak Mustafa bir akrabasının delaletiyle okulun kabul zamanında askerî rüştiyeye gidip imtihan verir ve okula alınır (1893). Böylelikle annesine karşı bir olup-bitti yapmış ve kendisine en uygun gelecek yola girmiş bulunur. Yazları, dayısı Hüseyin Efendi'nin yanına gider, okul zamanına kadar çiftlikte kalırdı. Mustafa bu okulu gerçekten sevmişti. Arkadaşları arasında zekâsı ve üstün yetenekleri ile kısa zamanda kendisini gösterdi ve öğretmenlerinin sevgisini kazandı; öğretmenleri neredeyse kendisine bir arkadaş muamelesi yapma gereğini hissetmişlerdi.
Bu okulda matematik öğretmenliği yapan Yüzbaşı Mustafa Efendi, genç öğrencisinin yetenekleri ve zekâsı karşısında sınıftaki diğer Mustafa'larla aralarındaki farkı belirtmek üzere öğrencisinin adının sonuna "Kemal" ismini ilâve etti. Artık genç öğrenci Mustafa Kemal olmuştu.
Mustafa Kemal, Selânik Askerî Rüştiyesi'ni bitirdikten sonra 1896 yılında Manastır Askerî İdadisi'ne girdi. Burada Ömer Naci ile arkadaşlık yaptı. İlerde ünlü bir hatip olarak tanınacak olan bu kişi, Mustafa Kemal'in hitabet ve edebiyat sevgisinde etkin rol oynadı. Yakın arkadaşlarından biri olacak olan Ali Fethi (Okyar) de bu okulda öğrenci idi. Genç Mustafa Kemal, askerî öğreniminin yanısıra yabancı dil öğrenimini de ihmal etmiyor; yazları izinli olarak Selânik'e döndüğü zaman Fransızca dersleri alıyordu.
Genç Mustafa Kemal, Manastır Askerî İdadisi'ni de başarı ile bitirerek 13 Mart 1899 tarihinde İstanbul'da Harp Okulu'na girdi. 3 senelik başarılı bir Harbiye öğreniminden sonra 10 Şubat 1902'de bu okulu Teğmen rütbesiyle bitirdi ve öğrenimine Harp Akademisi'nde devam etti. 1903 yılında Üsteğmen olmuştu. 11 Ocak 1905 tarihinde de Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle Harp Akademisi'nden mezun oldu. Harp Okulu'nda ve Harp Akademisi'nde de zekâsı, yetenekleri ve üstün kişiliği ile kendisini arkadaşlarına ve öğretmenlerine tanıtmış, onların içten sevgi ve saygısını kazanmıştı. Askerlik derslerine büyük ilgisi yanında matematiğe, edebiyata ve güzel söz söylemeye karşı da merakı ve eğilimi vardı. Harbiye'de ve Harp Akademisi'nde, memleket ve millet davaları ile ilgilenmesi, düşüncelerini cesaretle ifadeden çekinmemesi sebebiyle aydın ve inkılâpçı bir subay olarak tanınmıştı. Devir istibdat idaresi idi ve bu davranışları aleyhine olabilirdi; ancak çevresince gerçekten çok sevilişi, düşüncelerinde samimi oluşu, onun herhangi bir tertibe kurban gitmesini önlemişti. Bununla beraber Harp Akademisi'nden mezuniyetini izleyen günlerde istibdat ve padişahlık rejimi aleyhindeki düşünceleri ve durumu, şüphe çekerek birkaç ay İstanbul'da tutuklu kaldı; sonra bir nevi sürgün olarak vazife ile 5 Şubat 1905 tarihinde Suriye bölgesine, Şam'a atandı.
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN ASKERÎ HAYATI
Şam'da 5. Ordu'nun emrinde kaldığı üç yıl içinde Suriye'nin hemen her yerini görevle dolaşmış, memleket idaresindeki aksaklıkları, ordunun eğitim ve öğretimindeki eksiklikleri daha da yakından görmüştü. Mustafa Kemal, burada 1906 yılı Ekim ayı içinde güvendiği bazı arkadaşlarıyla gizli olarak "Vatan ve Hürriyet Cemiyeti"ni kurdu. Bu arkadaşlarıyla beraber Beyrut, Yafa ve Kudüs'te de kurdukları cemiyeti genişletti. Bir ara gizli olarak Mısır ve Yunanistan yoluyla Selânik'e geçerek burada da "Vatan ve Hürriyet Cemiyeti"nin bir şubesini açtı ve tekrar Şam'a döndü. Şam'dan ayrılması hükûmetçe duyuldu ise de âmirleri kendisini koruduğundan bir ceza yoluna gidilmedi. Bir süre daha Şam'da kaldı. Bu sıralarda 20 Haziran 1907 tarihinde Kolağası (kıdemli yüzbaşı) oldu ve Şam'daki Ordunun Kurmay Başkanlı'ğında bir göreve getirildi.
Mustafa Kemal, 13 Ekim 1907'de merkezi Manastır'da bulunan 3. Ordu Karargâhına atandı. Bu Karargâhın Selânik'teki şubesinde çalışmak üzere Selânik'e geldi. Bu sıralarda Selânik'teki "Vatan ve Hürriyet Cemiyeti" üyelerini de içine almış olan ittihat ve Terakki Cemiyeti" faaliyet halinde idi. Mustafa Kemal de Selânik'e gelişini takiben bu cemiyete dahil olarak hizmet görmeye başladı. Memleketin istibdat idaresinden kurtarılması, yapılacak yenilikler onun da temel düşüncesiydi. Selânik'e gelişini takiben kısa bir süre sonra 22 Haziran 1908 de Üsküp-Selânik arasındaki demiryolu müfettişliği de 3. Ordu Karargâhındaki görevine ek olarak kendisine verildi. Bu esnada Rumeli'de büyük faaliyet gösteren "İttihat ve Terakki Cemiyeti" Abdülhamit'i,1876 Anayasasını yeniden yürürlüğe koymaya ve kapatılan Meclis-i Mebusan'ı tekrar toplantıya çağırmaya zorlamaktadır. "Ittihat ve Terakki Cemiyeti nin bu girişimleri adım adım II. Meşrutiyetin ilânına uzandı.
23 Temmuz 1908 tarihinde İkinci Meşrutiyet ilân edildiği zaman Mustafa Kemal, Kolağası rütbesiyle Selânik'te askerî görevini sürdürmekte, bir yandan da "İttihat ve Terakki Cemiyeti" içinde çalışarak İstanbul'daki siyasi gelişmeleri yakından izlemektedir. O, II. Meşrutiyet gibi büyük bir inkılâbı takiben yapılanları kâfi görmüyor; bu fırsattan yararlanılarak memlekette daha büyük ve daha köklü değişikliklerin gerçekleştirilmesi gereğine inanıyordu. Fakat kendisinin görüşleri "İttihat ve Terakki Cemiyeti ileri gelenlerinin görüş ve düşüncelerine uymadı. Buna rağmen fikirleriyle zamanın söz sahibi kişilerini uyarmaktan da çekinmiyordu.
II. Meşrutiyet'in ilânı üzerinden henüz bir sene geçmemişti ki İstanbul'da 13 Nisan 1909'da bu harekete karşı, gerici çevrelerce desteklenen büyük bir isyan gelişti. Mustafa Kemal, 31 Mart Vak'ası olarak bilinen bu isyanı bastırmak üzere Rumeli de oluşturulan Hareket Ordusu'nun Kurmay Başkanlığı'na getirildi ve bu ordu ile 19 Nisan 1909 tarihinde İstanbul'a geldi. Hareket Ordusu'nun gerek yolda gerekse İstanbul'daki sevk ve idaresinde Kurmay Başkanı olarak önemli hizmetler gördü. Hareket Ordusu'nun İstânbul'a girdiği gün halka hitaben yayımlanan beyannameyi kendisi yazmıştı. Hareket Ordusu'nun duruma hakim oluşundan sonra Abdülhamit tahttan indirildi, yerine Sultan Reşat getirildi. Mustafa Kemal, bu gerici olayın bastırılmasından sonra İstanbul'da çok kalmayarak 16 Mayıs 1909'da tekrar Selânik'e döndü. Bu sıralarda Selânik ve çevresinde yapılan mânevralarda, tatbikatlarda düşünce ve görüşlerini cesaretle savunuyor; bu ise bazı üstlerinin dikkatini çekerken bazılarının da tahammülsüzlüğüne sebep oluyordu. Kendisi, bir yandan da askerî eğitim konuları üzerinde telif ve tercüme eserler hazırlıyordu.
O, II. Meşrutiyet'i takiben Ordu'nun "İttihat ve Terakki Cemiyeti" ile sıkı alâkasının ve siyasete karışmasının tehlikelerini sezinlemeye başlamış, bu görüşlerini 22 Eylül 1909'da Selânik'te toplanan "İttihat ve Terakki Bûyük Kongresi"nde açıkça dile getirmişti. Fâkat Cemiyetin önde gelenleri onun bu görüşlerini paylaşmadılar. Mustafa Kemal de kendisini Cemiyetten uzak tutarak doğrudan doğruya askeri vazifesine verdi. "İttihat ve Terakki Cemiyeti" ile anlaşmazlığı ve aralarının açılması böyle başladı.
Mustafa Kemal, Selânik'teki görevini başarı ile yürütürken 1910 yılı Eylül ayında askeri manevraları izleme amacıyla Fransa'ya gönderildi. Burada Fransız Ordusunu ve komutanlarını yakından tanıdı. Selânik'e dönüşünden kısa süre sonra 1911 Mart'ında Arnavutluk'ta bir isyan çıktı. Bu isyanı bastırmak üzere düzenlenen harekâtta Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa'nın yanında görev aldı.
Mustafa Kemal, 15 Ocak 1911'de 3. Ordu Karargâhındaki görevinden alınarak evvelâ 5. Kolordu Karargâhında, daha sonra yine Selânik'te bulunan 38. Piyade Alayı'nda görevlendirildi. Bu atamadan amaç, kendisine kıta hizmeti gördürerek onu başarısızlığa sürüklemek; bu suretle şevk ve hevesini bir ölçüde kırmak idi. Ama O, bu görevde de büyük başarılar gösterdi; eskiden olduğu gibi yine kumandanlarının, arkadaşlarının sevgi ve saygısını kazandı. Selânik garnizonundaki subaylar gittikçe onun etrafında toplanıyorlardı. Bu durum 3. Ordu Müfettişliğinin hoşuna gitmedi. O'nu Selânik'teki vazifesinden ayırarak 27 Eylül 1911 tarihinde İstanbul'da Genelkurmay Başkanlığında bir göreve tayin ettiler. Mustafa Kemal bu atama üzerine İstanbul'a gelerek bir süre Genelkurmay Başkanlığı'nda çalıştı.
5 Ekim 1911'de İtalyanlar Trablusgarp'a hücum ederek istilâ hareketlerine başlamışlardı. Mustafa Kemal, bu bölgede görev almak üzere 15 Ekim 1911'de İstanbul'dan ayrıldı. Trablusgarp'a gelişini takiben bir süre Tobruk ve Derne Bölgelerinde gönüllü mahalli kuvvetlerin başında bulundu.
12 Mart 1912 de Derne Komutanlığına getirildi. Bu sıralarda 27 Kasim 1911 tarihinde binbaşılığa terfi etti.
1912 yılı Ekim ayında Balkan Harbi başlamıştı. Mustafa Kemal, 24 Ekim 1912'de Trablusgarp'tan hareket ederek İstanbul'a geldi. 21 Kasım 1912'de Gelibolu'da bulunan Bahr-i Sefîd (Akdeniz) Boğazı Kuvay-ı Mürettebesi Komutanlığı Harekât Şubesi Müdürlüğü'ne atandı. Bu atama üzerine Gelibolu'ya geldi. Olaylar süratle gelişmiş, baba memleketi Selânik düşmüş, Bulgar Ordusu ilerleyerek Çatalca'ya kadar gelmişti. Bu elim vaziyet kendisini çok üzdü. Bu cephede bir süre sonra Bolayır Kolordusu Kurmay Başkanlığı'na getirildi. Bu görevde iken Dimetoka ve Edirne'nin düşmandan geri alınışında büyük hizmetleri gördü.
Mustafa Kemal, Balkan Harbi'nden sonra, 27 Ekim 1913 tarihinde Sofya Ataşemiliterliğine atandı. 11 Ocak 1914 tarihinden itibaren Belgrad ve Çetine Ataşemiliterliklerini yürütme görevi de kendisine verildi. Sofya Ataşemiliterliğine atandığı günlerde yakın arkadaşı Ali Fethi (Okyar) de Sofya Elçiliğine atanmıştı. Mustafa Kemal Sofya Ataşemiliterliği esnasında
1 Mart 1914 tarihinde yarbaylığa terfi etti. 1915 yılı Ocak sonlarına kadar Sofya'da kaldı.
Bu sıralarda 1 Ağustos 1914'te Almanya'nın Rusya'ya harp ilanı ile I. Dünya Savaşı başlamıştı. Mustafa Kemal gelişen siyasi ve askeri olayları büyük bir dikkatle izlemekte; bir taraftan da görüş ve düşüncelerini Harbiye Nezaretine bildirmekte idi. Ona göre katılma zorunlu hale gelmedikçe Osmanlı Devleti bu büyük savaşın dışında kalmalıydı. Ancak olayların süratle gelişmesi 29 Ekim 1914'te Osmanlı Devletini de ister istemez İttifak Devletleri yanında harbe girmek mecburiyetinde bıraktı. Mustafa Kemal, bu gelişmeler üzerine Başkumandanlıktan kendisine faal bir hizmet istedi ise de uzun süre bu isteği yerine getirilmedi. Nihayet ısrarı üzerine, kendisini 20 Ocak 1915 tarihinde, Tekirdağ'da teşkil edilecek 19. Tümen Komutanlığına tayin ettiler. Mustafa Kemal, bu tayin üzerine Sofya'dan ayrılarak İstanbul a döndü; derhal yeni görev yerine hareket ederek Tümenini kurdu. Bu Tümen kısa süre sonra görülen lüzum üzerine 25 Şubat 1915'te Tekirdağ'dan Maydos (Eceabat)'a nakledildi. Mustafa Kemal burada, 19. Tümene ilâveten 9. Tümenin 2 Piyade Alayı ve bazı topçu birlikleri de emrine verilerek Maydos Mıntıkası Kumandanı olarak görev yaptı.
Gelibolu Yanmadasında önemli olaylar oluyordu. İngiliz donanması 18 Mart 1915 günü Çanakkale Boğazı'nı geçmeye teşebbüs etti ise de kıyı topçusunun başarılı savunması karşısında, muvaffak olamayarak ağır zayiat verdi. Donanması ile Boğazı geçemeyen düşman, bu defa Gelibolu Yarımadası'nı çıkarma ile zorlamaya karar verdi. Olaylar bu şekilde gelişirken, Genelkurmay Başkanlığı da 23 Mart 1915 tarihinde Gelibolu'da 5. Ordu kurulmasına karar vermiş, Komutanlığına da Alman Generali Liman von Sanders'i atamıştı.
Liman von Sanders, muhtemel düşman taarruzuna karşı kuvvetlerini üç gruba ayırarak planını yapmış; Mustafa Kemal'in başında bulunduğu kuvvetleri ordu ihtiyatına almıştı. Mustafa Kemal bu plan gereğince 18 Nisan 1915 günü Tümeniyle Bigalı'ya geçti
Düşman birlikleri 25 Nisan 1915 günü Seddülbahir ve Arıburnu bölgesinden ilk çıkarma hareketine başladı. Ancak çıkarma hareketi ilk gün karşısında Mustafa Kemal'i buldu. Mustafa Kemal, çıkarmanın başladığını görür görmez, kuvvetlerini süratle Bigalı'dan Conkbayırı'na sevketmişti. Arıburnu'ndan Conkbayırı'na ilerleyen İngiliz kuvvetleri, o gün, Mustafa Kemal'in komuta ettiği 19. Tümen kuvvetlerinin taarruzu ile geri çekilmeye mecbur edildi.
Conkbayırı taarruzunda Türk askeri görülmemiş bir inanç ve cesaretle savaşıyor, tarihin en büyük kahramanlık sahneleri sergileniyordu. Dâhi komutan, kumandanlara verdiği emre şu cümleleri de ilâve etmişti: "Ben, size taarruz emretmiyorum; ölmeyi emrediyorum! Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve kumandanlar geçebilir!"
25 Nisan 1915 günü başlayan çıkarma, kuvvetlerimiz tarafından kıyıya kadar itilmesine rağmen düşman, 26 ve 27 Nisan 1915 günleri de çıkarma harekâtına devam etti. İlerlemek isteyen İngilizlerle yer yer şiddetli çarpışmalar oldu; ancak her taarruz Türk askerinin kahramanca savunması karşısında başarısız kaldı. Mustafa Kemal, Çanakkale Cephesindeki bu üstün başarıları üzerine 1 Haziran 1915'de Albaylığa terfi etti.
Düşman, Çanakkale'de başarı sağlayamamasına, ilerleme gösterememesine rağmen, yeni bir çıkarma yapmada kararlıydı. Düşünülen çıkarmanın gerçekleşebilmesi için, her şeyden önce ilk direnç hatlarını oluşturan Arıburnu ve Seddülbahir'deki Türk kuvvetlerinin yerlerinden sökülmesi gerekiyordu. İngilizler bu amaçla 6 ve 7 Ağustos l915 günleri, takviyeli kuvvetlerle yeni bir taarruz daha denediler; düşman kuvvetleriyle, kuvvetlerimiz arasında şiddetli muharebeler oldu. Ancak, Mustafa Kemal'in aldığı önlemler sayesinde düşmanın bu taarruzu da gelişme imkânı bulamadı.
Arıburnu ve Seddülbahir'deki taarruz devam ederken İngilizler 6 Ağustos 1919 akşamı Çanakkale'nin güney kıyılarına da asker çıkararak ilerlemeye başladı. Bu suretle Anafartalar Bölgesi de ansızın kritikleşti. Gelişen bu buhranlı durum üzerine Liman von Sanders'in emri ile komuta değişikliği yapılarak, "Anafartalar Grubu Komutanlığı'na 8 Ağustos 1915 tarihinde Albay Mustafa Kemal qetirildi. 9 Ağustos 1915 günü komutayı ele alan Mustata Kemal, beklemeksizin aynı gün yaptığı taarruz ile ilerleyen İngiliz kuvvetlerini tekrar çıkarma yaptıkları kıyılara itti. Aynı günün akşamı Conkbayırı bölgesine geçerek buradaki kuvvetleri de 10 Ağustos 1915 sabahı taarruza geçirdi. Böylece düşmanın ilerlemesine imkân verilmemiş; aksine tutunduğu mevzilerden tamamen çıkarılarak Anafartalar bölgesine tam anlamıyla hâkim olunmuştu.
Mustata Kemal, 25 Nisan 1915 taarruzunda olduğu gibi 9 ve 10 Ağustos taarruzlarında da bizzat ateş hattında bulunmuş, ateş hattından emirler vermiş, bu davranışı yanındaki subay ve erler için ifadesi imkânsız cesaret kaynağı olmuştu. Conk bayırı'nda kalbini hedef alan bir kurşun, cebindeki saate çarpıp geri döndüğünden mutlak bir ölümden kurtuldu. Bu muharebeler esnasında gösterdiği kahramanlık, azim ve yüksek kumanda kudreti, kendisine memleket içinde ve dışında büyük ün sağladı. Artık o, "Anafartalar Kahramanı" olarak anılıyordu. Aylarca süren çıkarma ve savaşlar sonucu ilerleme kaydedemeyen İngilizler; nihayet 1915 yılı Aralık sonunda müttefikleriyle beraber Çanakkale'den çekildiler. Düşmanların Çanakkale Boğazı'nı geçememesi, İstanbul'un işgalini önlemiş; İngilizlerin, Marmara ve Karadeniz üzerinden müttefikleri Rusya ile bağlantı kurma hayallerini söndürmüştü. Bütün bu olaylar, bir anlamda, I. Dünya Savaşı'nın akışını da etkiliyor, dünya tarihinin yönünü değiştiriyordu. Bu savaşlarda İngilizler insan, araç ve gereç yönünden Türklerden şüphesiz ki çok fazla idi; ancak onların unuttukları nokta, Türk askerinin tarihsel kahramanlığı ve bu kahramanlığı yönlendiren Mustafa Kemal faktörü idi.
Mustafa Kemal, Çanakkale Muharebeleri'nin eski şiddetini kaybettiği 1915 yılının son aylarında, son bir taarruzla düşmanı tutunduğu kıyılardan da sökerek onu tam mağlûp duruma düşürmek görüşünde idi. Ancak bu teklifi, Ordu Komutanı Liman von Sanders tarafından, düşmanın da kıyıdan yapacağı topçu ateşinin ağır zayiat verdirebileceği endişesiyle benimsenmedi. Artık bu cephede yapacak bir şey kalmamıştı. Mustafa Kemal, 10 Aralık 1915'te "Anafartalar Grubu Komutanlığı"nı, Fevzi (Çakmak) Paşa'ya bırakarak izinli olarak Çanakkale'den ayrıldı; İstanbul a döndü.
Mustafa Kemal, 27 Ocak 1916'da karargâhı Edirne'de bulunan On altıncı Kolordu Komutanlığı'na atandı. Kısa süre sonra bu Kolordu'nun aynı isimle Diyarbakır'da kurulması kararı üzerine yine Kolordu Komutanı olarak
11 Mart 1916'da Diyarbakır-Bitlis-Muş Cephesine tayin edildi. Mustafa Kemal, 26 Mart 1916'da Diyarbakır'a gelerek komutayı ele aldı. 1 Nisan 1916'da Generalliğe yükseltildi. Diyarbakır'a gelişini takiben kısa bir hazırlıktan sonra 3 Ağustos 1916 sabahı emrindeki kuvvetleri Bitlis ve Muş yönünde taarruza geçirdi; Ruslarla iki tümenimiz arasında taarruz ve karşı taarruz şeklinde şiddetli çarpışmalar oldu. Nihayet 8 Ağustos 1916 sabahı Muş, aynı günün akşamı Bitlis kuvvetlerimiz tarafından düşman işgalinden kurtarıldı. Muş; ne yazık ki 25 Ağustos 1916'da tekrar Rusların eline düşmüştü. Mustafa Kemal Paşa, 2. Ordu Komutanlığı sırasında, 14 Mayıs 1917'de Muş'u ikinci defa Rus işgalinden kurtardı.
Mustafa Kemal Paşa, Aralık 1916'da Ahmet İzzet Paşa'nın izinli olarak bir süre İstanbul'a gitmesi üzerine vekâleten 2. Ordu Kumandanlığına tayin edildi. Karargâhı Diyarbakır'da olan bu ordunun Kurmay Başkanı Albay İsmet (İnönü) Bey'di. Büyük Kumandanın, İnönü ile yakından tanışması, emir-komuta zinciri içinde çalışması bu tarihlere rastladı.
Mustafa Kemal Paşa,14 Şubat 1917'de Hicaz Kuvve-i Seferiyesi Komutanlığı'na atanması üzerine Şam'a giderek Sina Cephesini teftiş etti ise de 5 Mart 1917 tarihinde Diyarbakır'da 2. Ordu'ya vekâleten komutan atandı. Tekrar Diyarbakır'a dönen Mustafa Kemal Paşa, 16 Mart 1917'de asaleten
2. Ordu Komutanlığına getirildi. Fakat bu görevde de çok kalmayarak 5 Temmuz 1917 tarihinde Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı'na bağlı olarak Halep'te kurulması kararlaştırılan 7. Ordu'nun başına getirildi. Bu cephenin umumî idaresi Falkenhein adlı bir Alman generaline verilmişti. Mustafa Kemal Paşa, 15 Ağustos 1917 günü Halep'e gelerek göreve başladı. Fakat bir süre sonra General Falkenhein ile aralarında askeri görüşler ve uygulanacak harekat bakımından anlaşmazlık çıktı; bu anlaşmazlık sonucu Mustafa Kemal Paşa, 1917 Ekim başlarında istifa mecburiyetinde kaldı. Kendisine tekrar Diyarbakır'daki eski görevi teklif edildi ise de kabul etmeyerek İstanbul'a geldi. 7 Kasım 1917'de Genel Karargâh'ta görevlendirildi. Ancak kısa süre sonra Veliaht Vahdettin Efendi'nin maiyetinde Alman Umumî Karargâhını ve Alman Cephelerini ziyaret etmek üzere Almanya seyahatine iştirak etti.
15 Aralık 1917 - 4 Ocak 1918 arasını kapsayan bu seyahat esnasında Mustafa Kemal, Alman askeri çevrelerinde incelemeler yaparak, Alman İmparatoru II. Wilhelm ve devrin tanınmış komutanlarıyla görüştü. Onlara -hoşlanmasalar da- I. Dünya Harbi'nin muhtemel sonuçları hakkındaki görüşlerini açıkça ve belirgin şekilde anlatıyordu.
Mustafa Kemal Paşa, 20 gün süren Almanya seyahatinden İstanbul'a döndükten bir süre sonra böbrek rahatsızlığı nedeniyle Viyana ve Karlsbad'a giderek tedavi gördü. 13 Mayıs 1918 - 4 Ağustos 1918 arasını kapsayan bu seyahat dönüşü General Falkenhein'in yerine Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı'na getirilmiş olan General Liman von Sanders'in emrindeki 7. Ordu'ya Ağustos 1918'de tekrar komutan oldu ve 15 Ağustos 1918 günü Halep'e geldi. Mustafa Kemal, bu cephede İngilizlere karşı başarılı müdafaa savaşları yaptı. Takviyeli İngiliz kuvvetleri karşısında, O'nun maharet ve dirayeti sayesinde, bu bölgedeki Türk Ordusu dağılmaktan kurtarılmış; büyük bir düzen içinde Halep'e kadar çekilme başarısını göstermişti.
Fakat I. Dünya Savaşı Almanya ve müttefikleri aleyhine gelişiyordu.
29 Eylül 1918 tarihinde Bulgaristan savaştan çekilmiş, 4 Ekim 1918 tarihinde de Almanya mütareke istemişti. İstanbul'da Talat Paşa Kabinesi istifa etmiş, yeni Kabineyi Ahmet İzzet Paşa kurmuştu. Bu gelişmeler karşısında Mustafa Kemal Paşa yetkili makamlara, askerî ve siyasî önerilerine devam etti ise de yine kabul ettiremedi. Nihayet 30 Ekim 1918 tarihinde de Osmanlı Devleti, itilâf devletleri ile Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak l. Dünya Savaşı'ndan çekildi.
Mustafa Kemal Paşa, Mondros Mütarekesi'nin imza edildiği günün ertesi,
31 Ekim 1918 tarihinde Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı'na getirildi ise de artık yapacak birşey kalmamıştı. 7 Kasım 1918 tarihinde bu Grup Kumandanlığı'nın da Padişah iradesiyle kaldırılması üzerine Adana'dan hareketle 13 Kasım 1918 günü İstanbul'a geldi. Artık Türkiye, mütareke şartlarını yaşıyordu ve kendisi de Harbiye Nezareti emrine verilmiş bir Ordu Kumandanı idi.
Memleket ve milletin içinde bulunduğu şartlar ağır idi. Büyük bir savaş sonunda, mağlup bir devlet olarak 30 Ekim 1918'de "Mondros Mütarekesi" adı verilen şartları ağır bir anlaşma imzalanmış, bu anlaşma şartlarına dayanılarak memleketin birçok bölgesi galip devletlerce işgal edilmiş, ordumuz dağıtılmış, bütün silâh ve cephane galip devletlerin emrine verilmişti. Osmanlı memleketleri tamamen parçalandığı gibi, Türk'ün ana yurdu, Anadolu da galip devletler arasında taksime uğruyordu. İtalyanlar Antalya'ya çıkmıştı. İskenderun, Adana, Mersin, Antep, Maraş, Urfa işgal altında idi. Kars'ta İngilizler idareyi ele almıştı. Trakya işgal altında idi. Düşman donanması İstanbul sularında demirlemişti. Çanakkale ve İstanbul Boğazları tutulmuştu. İstanbul ve İstanbul Hükûmeti İtilâf Devletlerinin baskı ve kontrolü altında idi. Padişah ve hükümet, düşmanlara âlet olmuş, âciz ve şaşkın bir vaziyette sadece kendileri için emniyet ve kurtuluş yolu aramakta idiler. Anadolu'nun her şehrinde ecnebi subaylar dolaşıyor, İtilâf Devletleri temsilcisi sıfatıyla direktifler veriyorlardı. Yunanlılar da İzmir'i işgal hazırlıklarıyla meşguldu; bu yolda büyük çaba harcıyorlar, İtilâf Devletlerini iknaya çalışıyorlardı. Nihayet 15 Mayıs 1919'da bu gayelerine eriştiler.
Olayların bu şekilde gelişeceğini Mustafa Kemal, önceden sezinlemişti. Nitekim Mondros Mütarekesi'nden 5 gün sonra, 5 Kasım 1918'den itibaren Harbiye Nezaretinden Mondros Mütarekesi gereğince ordulara terhis emirleri gelmeğe başladı. Atatürk, aynı gün Adana'dan Sadrazam Ahmet İzzet Paşa'ya ilk ikaz telgrafını çekti: "Ciddî olarak arzederim ki gereken tedbirleri almadıkça orduyu terhis etmeyiniz! Şayet orduları terhis edecek ve İngilizlerin her dediğine boyun eğecek olursak düşman ihtiraslarının önüne geçmeğe imkân kalmayacaktır". Bu, Atatürk'te, her şey bitti zannedilen bir zamanda da kurtuluş ümidinin sönmediğini, pek çoklarının düştüğü yeis ve ümitsizliğe asla kendisini kaptırmadığını gösterir.
Fakat, acıdır ki Mustafa Kemal Paşa tarafından yapılan bütün bu haklı itirazlar etkisiz kalır ve ordunun terhisine sür'atle devam edilir. Çünkü genel kanaat, İtilâf Devletleri ile herhangi bir mücadeleye giremeyeceğimiz, böyle bir mücadelenin aleyhimize sonuçlanacağı idi. O halde İtilâf Devletlerini gücendirmeyecek, Mondros Mütarekesi şartlarını yerine getirecektik. İstanbul Hükümetinin görüşü ve davranışı bu idi.
Ce: >>>>>m.kemal AtatÜrk'Ün GenİŞ Hayat Bİyografİsİ & Aİlesİ<<<<<
M.Kemal Atatürk'ten Alıntılar:
Bağımsızlık
(İstiklâl)
Tam bağımsızlık, bizim bugün üzerimize aldığımız vazifenin
temel ruhudur. Bu vazife, bütün millete ve tarihe karşı yüklenilmiştir.
Bu vazifeyi yüklenirken, tatbik kabiliyeti hakkında şüphe
yok ki çok düşündük. Fakat netice olarak edindiğimiz görüş
ve iman, bunda, muvaffak olabileceğimize dairdir. Biz, böyle
işe başlamış adamlarız. Bizden evvelkilerin işledikleri hatalar
yüzünden, milletimiz sözde mevcut zannolunan bağımsızlığında
kayıtlı bulunuyordu. Şimdiye kadar Türkiye'yi, medeniyet dünyasında
kusurlu gösteren neler düşünülebilirse, hep bu hatadan ve
bu hataya uymadan doğmaktadır. Bu hataya uyma neticesi; mutlaka,
memleket ve milletin bütün haysiyetinden ve bütün yaşama kabiliyetinden
soyunma ve uzaklaşmasını gerektirebilir. Biz; yaşamak isteyen,
haysiyet ve şerefiyle yaşamak isteyen bir milletiz. Bir hataya
uyma yüzünden bu özelliklerden mahrum kalmaya tahammül edemeyiz.
Bilgin, cahil, istisnasız bütün millet fertleri, belki içinde
bulundukları güçlükleri tamamen anlamaksızın, bugün yalnız
bir nokta etrafında toplanmış ve fakat sonuna kadar kanını
akıtmaya karar vermiştir. O nokta; tam bağımsızlığımızın temini
ve devam ettirilmesidir.
Tam bağımsızlık denildiği zaman, elbette
siyasi, malî, iktisadî, adlî, askerî, kültürel ve benzeri
her hususta tam bağımsızlık ve tam serbestlik demektir.
Bu saydıklarımın herhangi birinde bağımsızlıktan mahrumiyet,
millet ve memleketin gerçek mânasiyle bütün bağımsızlığından
mahrumiyeti demektir. Biz, bunu temin etmeden barış ve sükûna
erişeceğimiz inancında değiliz.
1921
(Nutuk II, S. 623-624)
Bağımsızlık ve hürriyetlerini her ne bahasına
ve her ne karşılığında olursa olsun zedeleme ve kayıtlamaya
asla müsamaha etmemek; bağımsızlık ve hürriyetlerini bütün
mânasiyle koruyabilmek ve bunun için gerekirse, son ferdinin,
son damla kanını akıtarak, insanlık tarihini şanlı örnek
ile süslemek; işte bağımsızlık ve hürriyetin hakiki mahiyetini,
geniş mânasını, yüksek kıymetini, vicdanında kavramış milletler
için temel ve ölmez prensip... Ancak bu prensip uğrunda
her türlü fedakârlığı, her an yapmaya hazır milletlerdir
ki, devamlı olarak insanlığın hürmet ve saygısına lâyık
bir topluluk olarak düşünülebilirler.
1928
(Atatürk'ün S.D. II, S. 249)
Bağımsızlığı için ölümü göze alan millet,
insanlık haysiyet ve şerefinin icabı olan bütün fedakârlığı
yapmakla teselli bulur ve elbette esaret zincirini kendi
eliyle boynuna geçiren miskin, haysiyetsiz bir millete nazaran
dost ve düşman nazarındaki mevkii farklı olur.
1927
(Nutuk I, S. 13-14)
Esas Türk milletinin haysiyetli ve şerefli
bir millet olarak yaşamasıdır. Bu esas ancak tam bağımsızlığa
sahip olmakla temin olunabilir. Ne kadar zengin ve refaha
kavuşturulmuş olursa olsun bağımsızlıktan mahrum bir millet,
medenî insanlık karşısında uşak olmak mevkiinden yüksek
bir muameleye lâyık olamaz.
Yabancı bir devletin himaye ve desteğini
kabul etmek, insanlık özelliklerinden mahrumiyeti, beceriksizlik
ve miskinliği itiraftan başka bir şey değildir. Gerçekten
bu aşağı dereceye düşmemiş olanların isteyerek başlarına
bir yabancı efendi getirmelerine asla ihtimal verilemez.
Halbuki Türk'ün haysiyet ve izzetinefis
ve kabiliyeti çok yüksek ve büyüktür. Böyle bir millet esir
yaşamaktansa yok olsun daha iyidir.
Bundan ötürü, ya bağımsızlık, ya ölüm!...
1919
(Nutuk I, S. 13)
Arzumuz dışarıda bağımsızlık, içeride kayıtsız
ve şartsız millî egemenliği korumadan ibarettir. Millî egemenliğimizin
hattâ bir zerresini bozmak niyetinde bulunanların kafalarını
parçalayacağınızdan eminim.
1923
(Atatürk'ün S. D. II, S. 71-72)
"Biz
barış istiyoruz" dediğimiz zaman "tam bağımsızlık
istiyoruz" dediğimizi herkesin bilmesi lâzımdır. Bunu
istemeye hakkımız ve kudretimiz vardır. On sene, yirmi sene
sonra aşağılaşarak ölmekten ise şimdiden şeref ve haysiyetle
ölmeyi üstün tutmalıyız.
1923
(Atatürk'ün S. D. II, S. 89)
Ben yaşayabilmek için mutlaka müstakil bir milletin evlâdı
kalmalıyım. Bu sebeple millî bağımsızlık bence bir hayat
meselesidir. Millet ve memleketin menfaatleri icap ettiği
takdirde, insanlığı teşkil eden milletlerden her biriyle
medeniyet gereği olan dostluk, siyaset münasebetlerini büyük
bir hassasiyetle takdir ederim. Ancak benim milletimi esir
etmek isteyen herhangi bir milletin de bu arzusundan sarfınazar
edinceye kadar amansız düşmanıyım.
(23.4.1921)
Biz Türkler bütün tarihimiz boyunca hürriyet ve bağımsızlığa
sembol olmuş bir milletiz.
(Nutuk)
Ne kadar zengin ve müreffeh olursa olsun, bağımsızlıktan
mahrum bir millet, medenî insanlık karşısında uşak olmak
mevkiinden yüksek bir muameleye liyakat kazanamaz.
(Nutuk)
Türk Milleti yüzyıllardan beri hür ve müstakil yaşamış ve
istiklâli yaşamak için şart saymış bir kavmin kahraman evlâtlarından
ibarettir. Bu millet istiklâlsiz yaşamamıştır, yaşayamaz
ve yaşamayacaktır.
(21 Haziran 1922)
Hürriyet ve istiklâl benim karakterimdir ben milletimin
en büyük ve ecdadımın en kıymetli mirası olan istiklâl aşkı
ile dolu bir adamım. Çocukluğumdan bugüne kadar ailevî hususî
ve resmî hayatımın her safhasını yakından bilenlerce bu
aşkım malûmdur. Bence bir millette şerefin, haysiyetin,
namusun ve insanlığın vücut beka bulabilmesi mutlaka o milletin
hürriyet ve istiklâline sahip olmasıyla kaimdir. Ben şahsen
bu saydığım vasıflara çok ehemmiyet veririm. Ve bu vasıfların
kendimde mevcut olduğunu iddia edebilmek için milletimin
de aynı vasıfları taşımasını esas şart bilirim. Ben yaşayabilmek
için mutlaka müstakil bir milletin evlâdı kalmalıyım. Bu
sebeple millî istiklâl bence bir hayat meselesidir.
İstiklâl
ve hürriyet âşıkı milletler için, ıstırap anları, o ıstırabın
âmilleri, ibret alıp tetikte durmak için daima hatırlanmalıdır.
İstiklâl ve hürriyetlerini her ne pahasına ve her ne karşılığında
olursa olsun ihlâl ve takyide asla müsamaha etmemek, istiklâl
ve hürriyetlerini bütün mânasıyla masun bulundurmak ve bunun
için, icap ederse, son ferdinin son damla kanını akıtarak
insanlık tarihini şanlı bir misalle süslemek: İşte istiklâl
ve hürriyetin hakikî mahiyetini, geniş mânasını, yüksek
kıymetini vicdanında idrak etmiş milletler için esas ve
hayati prensip.
Büyük
ve hayalî şeyleri yapmadan yapmış gibi görünmek yüzünden
bütün dünyanın düşmanlığını, garazını, kinini, bu memleketin
ve milletin üzerine çektik. Biz panislâmizm yapmadık. Belki,
"yapmıyoruz, yapacağız" dedik. Düşmanlar da "yaptırmamak
için biran evvel öldürelim" dediler. Panturanizm yapmadık,
"yaparız, yapıyoruz" dedik, "yapacağız"
dedik ve yine "öldürelim" dediler. Bütün dâva
bundan ibarettir.
(1921)
Basın ile ilgili Sözleri
Basın, milletin müşterek sesidir. Bir milleti aydınlatma
ve irşatta, bir millete muhtaç olduğu fikrî gıdayı vermekte,
hulâsa bir milletin hedefi saadet olan müşterek bir istikamette
yürümesini teminde, basın başlıbaşına bir kuvvet, bir mektep,
bir rehberdir.
(1922)
Basın hürriyetinden doğacak mahzurların izalesi bizzat basın
hürriyeti ile kaim olduğuna dair Büyük Meclisin yol gösterici
ve olgun sahasında tesbit edilen esaslar eğer Cumhuriyetin
ruhu olan faziletten mahrum cüret erbabına, basın içinde
eşkiyalık fırsatını verirse, eğer aldatıcı ve baştan çıkarıcıların
fikir sahasında meş'um tesirleri, tarlasında çalışan masum
vatandaşların kanlarını akıtmasına, yuvaların dağılmasına
sebep olursa ve eğer en nihayet eşkiyalığın en zararlısına
başvuran bu gibi baştan çıkarıcıların kanunların hususî
müsaadelerinden faydalanmak imkânını bulursa, Büyük Millet
Meclisinin terbiye edici ve kahredici elinin müdahale ve
tembih etmesi elbette zaruri olur.
Memlekette
Cumhuriyet devrinin kendi zihniyet ve ahlâkını taşıyan basını
yine ancak Cumhuriyetin kendisi yetiştirir. Bir taraftan
geçmiş devirler gazetelerinin ve müntesiplerinin ıslahı
imkânsız olanları milletin nazarında belirirken öte taraftan
Cumhuriyet basınının temiz ve feyizli sahası genişleyip
yükselmektedir. Büyük ve necip milletimizin yeni çalışma
ve medeniyet hayatını kolaylaştırıp teşvik edecek işte ancak
bu zihniyetteki basın olacaktır.
(1925)
Basın umumî hayatta, siyasî hayatta ve Cumhuriyetin gelişme
ve ilerlemelerinde haiz olduğu yüksek vazifeleri anmak isterim.
Basının
tam ve geniş hürriyeti iyi kullanması ne derece nazik bir
vaziyet olduğunu da beyana lüzum görmem. Her türlü kanunî
kayıtlardan ziyade bir kalem sahibinin ilme, ihtiyaca ve
kendi siyasî telâkkilerine olduğu kadar vatandaşların hukukuna
ve memleketin her türlü hususî telâkkilerin üstünde olan,
yüksek menfaatlerine de dikkat ve hürmet etmek manevî mecburiyeti,
asıl bu mecburiyettir ki, umumi düzeni temin edebilir. Ancak,
bu yolda yanılma ve kusur olsa bile bu kusuru düzeltecek
tesirli vasıta, asla mâzide sanıldığı gibi basını kayıtlar
altına alan rabıtalar değildir. Bilâkis basın hürriyetinden
doğacak mahzurların izale vasıtası da, yine bizzat basın
hürriyetidir.
(1924)
Önem ve yüceliği cihan medeniyetinde açıkça kendisi gösteren
basına, hükümetimizin birinci derecede önem vermesi; bu
hususta sarf edeceği mesaiyi, millete ifa ile mükellef olduğu
hayırlı hizmetlerin baş tarafına koyması yüksek Meclisin
kesinlikle isteyeceği hususlardandır.
(1 Mart 1922)
Bir insan topluluğunun müşterek ve umumî hisleri ve fikirleri
vardır. İnsan topluluklarının kıymetleri, medeniyet dereceleri,
arzu ve temayülleri ancak bu umumî his ve fikirlerin ortaya
çıkma ve belirtilme derecesiyle anlaşılır. Bir insan topluluğunu
sevk ve idare eden insanlar için, insan topluluklarının
talihi üzerinde hüküm vermek mevkiinde bulunan dostlar veya
düşmanlar için milyar, bu insan topluluğunun efkâr-ı umumîyesinden
anlaşılan kabiliyet ve kıymettir. Binaenaleyh milletler,
ekâr-ı umumîyesini cihana tanıtmak mecburiyetindedir. Bütün
cihan efkâr-ı umumîyesini cihana tanıtmak mecburiyetindedir.
Bütün cihan efkâr-ı umumîyesini tanımak ise hayatın gereklerinin
tanzimi için şüphesiz lâzımdır. Bu hususta ise mevcut vasıtaların
birincisi ve en mühimi basındır.
(1 Mart 1922)
Bilim ve Teknoloji
Dünyada herşey için, medeniyet için, hayat için, başarı
için en gerçek yol gösterici ilimdir, fendir. İlim ve fennin
dışında yol gösterici aramak gaflettir, cahilliktir, doğru
yoldan sapmaktır. Yalnız ilmin ve fenin yaşadığımız her
dakikadaki safhalarının gelişimini anlamak ve ilerlemeleri
zamanında takip etmek şarttır. Bin, iki bin, binlerce yıl
önceki ilim ve fen lisanının koyduğu kuralları, şu kadar
bin yıl sonra bugün aynen uygulamaya kalkışmak elbette ilim
ve fennin içinde bulunmak değildir.
1924
Gözlerimizi kapayıp tek başımıza yaşadığımızı düşünemeyiz.
Memleketimizi bir çember içine alıp dünya ile alakasız yaşayamayız...
Aksine yükselmiş, ilerlemiş, medeni bir millet olarak medeniyet
düzeyinin üzerinde yaşayacağız. Bu hayat ancak ilim ve fen
ile olur. İlim ve fen nerede ise oradan olacağız ve her
millet ferdinin kafasına koyacağız. İlim ve fen için kayıt
ve şart yoktur.
1922
Gözlerimizi kapayıp tek başımıza yaşadığımızı düşünemeyiz.
Memleketimizi bir çember içine alıp dünya ile alakasız yaşayamayız...
Aksine yükselmiş, ilerlemiş, medeni bir millet olarak medeniyet
düzeyinin üzerinde yaşayacağız. Bu hayat ancak ilim ve fen
ile olur. İlim ve fen nerede ise oradan olacağız ve her
millet ferdinin kafasına koyacağız. İlim ve fen için kayıt
ve şart yoktur.
1922
Hiçbir tutarlı kanıta dayanmayan birtakım geleneklerin,
inanışların korunmasında ısrar eden milletlerin ilerlemesi
çok güç olur; belki de hiç olmaz. İlerlemede geleneklerin
kayıt ve şartlarını aşamayan milletler, hayatı, akla ve
gerçeklere uygun olarak göremez. Hayat felsefesini geniş
bir açıdan gören milletlerin egemenliği ve boyunduruğu altına
girmeye mahkumdur.
1922
Başarılı olmak için aydın sınıfla halkın zihniyet ve hedefi
arasında doğal bir uyum sağlamak lazımdır. Yani aydın sınıfın
halka telkin edeceği idealler, halkın ruh ve vicdanından
alınmış olmalıdır.
1923
Halka yaklaşmak ve halkla kaynaşmak daha çok aydınlara yöneltilen
bir vazifedir. Gençlerimiz ve aydınlarımız niçin yürüdüklerini
ve ne yapacaklarını önce kendi beyinlerinde iyice kararlaştırmalı,
onları halk tarafından iyice benimsenip kabul edilebilecek
bir hale getirmeli, onları ancak ondan sonra ortaya atmalıdır.
1923
Taassup cahilliğe dayanır. Bundan dolayı taassubu olan cahildir.
İlim mutlaka cahilliği yener, o halde halkı aydınlatmak
lazımdır.
1923
Bu millet ve memleket ilme, irfana çok muhtaç; tahsil yapmış,
diploma almış gelmiş, olanları korumak kadar doğal ve lüzumlu
bir şey olmaktan başka, parti parti eğitim ve öğretim görmek
için ilim ve fen almak için Avrupa'ya, Amerika'ya ve her
tarafa çocuklarımızı göndermeye mecburuz ve göndereceğiz.
İlim ve fen ve ihtisas nerede varsa, sanat nerede varsa
gidip, öğrenmeye mecburuz. Bu nedenle artık himaye ok zayıf
kalır. Bunun yerine mecburiyet geçerli olur.
1923
İlim ve özellikle sosyal bilimler dalındaki işlerde ben
emir vermem. Bu alanda isterim ki beni bilim adamları aydınlatsınlar.
Onun için siz kendi ilminize, irfanınıza güveniyorsanız,
bana söyleyiniz, sosyal ilimlerin güzel (yapıcı) yönlerini
gösteriniz, ben takip edeyim.
1923
Ben, manevî miras olarak hiç bir ayet, hiçbir dogma, hiçbir
donmuş ve kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevî mirasım
ilim ve akıldır. Benden sonrakiler, bizim aşmak zorunda
olduğumuz çetin ve köklü zorluklar karşısında, belki gayelere
tamamen eremediğimizi fakat asla taviz vermediğimizi, akıl
ve ilmi rehber edindiğimizi tasdik edeceklerdir.
1923
Cumhuriyet
Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemi ile devlet şekli
demektir. Biz Cumhuriyeti kurduk, o on yaşını doldururken
demokrasinin bütün icaplarını sırası geldikçe uygulamaya
koymalıdır.
1933
Cumhuriyet düşünce serbestliği taraftarıdır. Samimî ve meşru
olmak şartiyle her fikre hürmet ederiz. Her kanaat bizce
muhteremdir. Yalnız muarızlarımızın insaflı olması lâzımdır.
1923
Cumhuriyet ahlâki fazilete dayanan bir idaredir. Cumhuriyet
fazilettir.
1925
Türk milletinin tabiat ve âdetlerine en uygun olan idare
Cumhuriyet idaresidir.
1924
Cumhuriyet, yeni ve sağlam esaslariyle, Türk milletini emin
ve sağlam bir istikbal yoluna koyduğu kadar, asıl fikirlerde
ve ruhlarda yarattığı güvenlik itibariyle, büsbütün yeni
bir hayatın müjdecisi olmuştur.
1936
Bugünkü hükûmetimiz, devlet teşkilâtımız doğrudan doğruya
milletin kendi kendine, kendiliğinden yaptığı bir devlet
teşkilâtı ve hükûmettir ki, onun ismi Cumhuriyettir. Artık
hükûmet ile millet arasında mazideki ayrılık kalmamıştır.
Hükümet millettir ve millet hükûmettir. Artık hükûmet ve
hükûmet mensupları kendilerinin milletten ayrı olmadıklarını
ve milletin efendi olduğunu tamamen anlamışlardır.
1925
Son senelerde milletimizin fiilen gösterdiği kabiliyet,
istidat, idrak, kendi hakkında kötü fikir besleyenlerin
ne kadar gafil ve ne kadar tetkikten uzak görünüşe düşkün
insanlar olduğunu pek güzel ispat etti. Milletimiz haiz
olduğu özelliklerini ve liyakatini hükûmetinin yeni ismiyle
medeniyet dünyasına daha çok kolaylıkla göstermeğe muvaffak
olacaktır. Türkiye Cumhuriyeti, cihanda işgal ettiği mevkiye
lâyık olduğunu eserleriyle ispat edecektir.
Türkiye
Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır.
29 Ekim 1923
Temeli büyük Türk milletinin ve onun kahraman evlâtlarından
mürekkep büyük ordumuzun vicdanında akıl ve şuurunda kurulmuş
olan Cumhuriyetimizin ve milletin ruhundan mülhem prensiplerimizin
bir vücudun ortadan kaldırılması ile bozulabileceği fikrinde
bulunanlar, çok zayıf dimağlı bedbahtlardır. Bu gibi bedbahtların,
Cumhuriyetin adalet ve kudret pençesinde lâyık oldukları
muameleye maruz kalmaktan başka nasipleri olmaz. Benim naçiz
vücudum birgün elbet toprak olacaktır, fakat Türkiye Cumhuriyeti
ilelebet yaşıyacaktır. Ve Türk milleti emniyet ve saadetinin
kefili olan prensiplerle medeniyet yolunda, tereddütsüz
yürümeğe devam edecektir.
1926
Cumhuriyetimiz öyle zannolunduğu gibi zayıf değildir. Cumhuriyet
bedava da kazanılmış değildir. Bunu elde etmek için kan
döktük. Her tarafta kırmızı kanımızı akıttık. İcabında müesseselerimizi
müdafaa için lâzım olanı yapmağa hazırız.
1923
Gelecek nesillerin Türkiye de Cumhuriyetin ilanı günü, ona
en merhametsizce hücum edenlerin başında, cumhuriyetçiyim
iddiasında bulunanların yer aldığını görerek şaşıracaklarını
asla farz etmeyiniz! Bilâkis, Türkiye'nin münevver ve cumhuriyetçi
çocukları, böyle cumhuriyetçi geçinmiş olanların hakikî
zihniyetlerini tahlil ve tesbitte hiç de tereddüde düşmeyeceklerdir.
1927
Onlar, kolaylıkla anlayacaklardır ki, çürümüş bir hanedanın,
halife unvanıyla başının üstünden zerre kadar uzaklaşmasına
imkân kalmayacak surette muhafazasının mecburî kılan bir
devlet şeklinde, cumhuriyet idaresi ilân olunsa bile, onu
yaşatmak mümkün değildir.
Başa
Dön
Din
ve Lâiklik
Din vardır ve lâzımdır. Temeli çok sağlam bir dinimiz var.
Malzemesi iyi; fakat bina, uzun asırlardır ihmale uğramış.
Harçlar döküldükçe yeni harç yapıp binayı takviye etmek
lüzumu hissedilmemiş. Aksine olarak birçok yabancı unsur
-tefsirler, hurafeler- binayı daha fazla hırpalamış. Bugün
bu binaya dokunulamaz, tamir de edilemez. Ancak zamanla
çatlaklar derinleşecek ve sağlam temeller üstünde yeni bir
bina kurmak lüzumu hasıl olacaktır.
1922
Din, bir vicdan meselesidir. Herkes vicdanının emrine uymakta
serbesttir. Biz dine saygı gösteririz. Düşünüşe ve düşünceye
muhalif değiliz. Biz sadece din işlerini, millet ve devlet
işleriyle karıştırmamağa çalışıyor; kaste ve fiile dayanan
taassupkâr hareketlerden sakınıyoruz. Gericilere asla fırsat
vermeyeceğiz.
1922
Ey arkadaşlar! Tanrı birdir, büyüktür; tanrısal inanışların
belirtilerine bakarak diyebiliriz ki: İnsanlar iki sınıfta,
iki devirde mütalâa olunabilir. İlk devir insanlığın çocukluk
ve gençlik devridir. İkinci devir, beşeriyetin erginlik
ve olgunluk devridir.
1922
İnsanlık birinci devirde tıpkı bir çocuk gibi, tıpkı bir
genç gibi yakından ve maddaî vasıtalarla kendisiyle meşgul
olunmayı gerektirir. Allah, kullarının lâzım olan olgunlaşma
noktasına erişinceye kadar içlerinden vasıtalarla dahi kullariyle
meşgul olmayı tanrılık özelliğinin gereklerinden saymıştır.
Onlara Hazreti Âdem Aleyhisselâmdan itibaren bilinen ve
bilinmeyen sayısız denecek kadar çok nebiler, peygamberler
ve elçiler göndermiştir. Fakat Peygamberimiz vasıtasiyle
en son dinî, medenî gerçekleri verdikten sonra artık insanlıkla
aracı ile temasta bulunmağa lüzum görmemiştir. İnsanlığın
kavrayış derecesi, aydınlanma ve olgunlaşması sayesinde
her kulun doğrudan doğruya tanrısal düşüncelerle temas kabiliyetine
eriştiğini kabul buyurmuştur ve bu sebepledir ki, Cenabı
Peygamber, peygamberlerin sonuncusu olmuştur ve kitabı,
en eksiksiz kitaptır.
1922
Muhammed'i bana, cezbeye tutulmuş sönük bir derviş gibi
tanıttırmak gayretine kapılan bu gibi cahil adamlar, onun
yüksek şahsiyetini ve başarılarını asla kavrayamamışlardır.
Anlamaktan da çok uzak görünüyorlar. Cezbeye tutulmuş bir
derviş, Uhud Muharebesinde en büyük bir komutanın yapabileceği
bir plânı nasıl düşünür ve tatbik edebilir?
1923
Tarih, hakikatleri tahrif eden bir sanat değil, belirten
bir ilim olmalıdır. Bu küçük harbte bile askerî dehâsı kadar
siyasî görüşüyle de yükselen bir insanı, cezbeli bir derviş
gibi tasvire yeltenen cahil serseriler, bizim tarih çalışmamıza
katılamazlar. Muhammed bu harb sonunda çevresindekilerin
direnmelerini yenerek ve kendisinin yaralı olmasına bakmayarak,
galip düşmanı takibe kalkışmamış olsaydı, bugün yeryüzünde
müslümanlık diye bir varlık görülemezdi.
1923
Bizim dinimiz en mâkul ve en tabiî bir dindir. Ve ancak
bundan dolayıdır ki son din olmuştur. Bir dinin tabiî olması
için akla, fenne, ilme ve mantığa uyması lâzımdır. Bizim
dinimiz bunlara tamamen uygundur.
1923
Büyük dinimiz çalışmayanın insanlıkla alâkası olmadığını
bildiriyor. Bazı kimseler zamanın yeniliklerine uymayı kâfir
olmak sanıyorlar. Asıl küfür onların bu zannıdır. Bu yanlış
yorumu yapanların amacı, İslâmların kâfirlere esir olmasını
istemek değil de nedir? Her sarıklıyı hoca sanmayın, hoca
olmak sarıkla değil, beyinledir.
1923
Bizim dinimiz, milletimize değersiz, miskin ve aşağı olmayı
tavsiye etmez. Aksine Allah da, Peygamber de insanların
ve milletlerin değer ve şerefini muhafaza etmelerini emrediyor.
1923
Bilhassa bizim dinimiz için herkesin elinde bir ölçü vardır.
Bu ölçü ile hangi şeyin bu dine uygun olup olmadığını kolayca
takdir edebilirsiniz. Hangi şey ki akla, mantığa halkın
menfaatine uygundur; biliniz ki o bizim dinimize de uygundur.
Bir şey akıl ve mantığa, milletin menfaatine, islâmın menfaatine
uygunsa kimseye sormayın. O şey dinîdir. Eğer bizim dinimiz
aklın mantığın uyduğu bir din olmasaydı mükemmel olmazdı,
son din olmazdı.
1923
Türk milleti daha dindar olmalıdır, yani bütün sadeliği
ile dindar olmalıdır demek istiyorum. Dinime, bizzat hakikate
nasıl inanıyorsam buna da öyle inanıyorum. Şuura aykırı,
ilerlemeye mâni hiçbir şey ihtiva etmiyor.
1923
Milletimiz din ve dil gibi kuvvetli iki fazilete maliktir.
Bu faziletleri hiçbir kuvvet, milletimizin kalb ve vicdanından
çekip alamamıştır ve alamaz.
1923
Baylar ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti
şeyhler, dervişler, müritler, mensublar memleketi olamaz.
En doğru ve en hakikî tarikat, medeniyet tarikatıdır.
1925
Bizi yanlış yola sevkeden soysuzlar bilirsiniz ki, çok kere
din perdesine bürünmüşler, sâf ve temiz halkımızı hep din
kuralları sözleriyle aldata gelmişlerdir. Tarihimizi okuyunuz,
dinleyiniz... Görürsünüz ki milleti mahveden, esir eden,
harabeden fenalıklar hep din örtüsü altındaki küfür ve kötülükten
gelmiştir.
1923
Demokrasi ve Hürriyet
Unutulmamalıdır ki, milletin hâkimiyetini bir şahısta veyahut
mahdut eşhasın elinde bulundurmakta menfaat bekleyen cahil
ve gafil insanlar vardır.
Ocak 1923
Bizim dünya nazarında en büyük kuvvet ve kudretimiz, yeni
şekil ve mahiyetimizdir.
1922
Korku üzerine hâkimiyet bina edilemez. Toplara istinad eden
hâkimiyet pâyidar olmaz. Böyle bir hâkimiyet ve diktatörlük
ancak ihtilâl zuhurunda muvakkat bir zaman için lâzım olur.
Mart 1930
Her fert istediğini düşünmek, istediğine inanmak, kendine
mahsus siyasî bir fikre malik olmak, seçtiği bir dinin icaplarını
yapmak veya yapmamak hak ve hürriyetlerine maliktir. Kimsenin
fikrine ve vicdanına hâkim olunamaz.
1930
Vicdan hürriyeti, mutlak ve taarruz edilemez, ferdin tabiî
haklarının en mühimlerinden tanınmalıdır.
1930
Hürriyet, insanın, düşündüğünü ve dilediğini mutlak olarak
yapabilmesidir.
1930
Bu tarif, hürriyet kelimesinin en geniş mânasıdır. İnsanlar,
bu mânada hürriyete, hiçbir zaman sahip olamamışlardır ve
olamazlar. Çünkü malûmdur ki insan, tabiatın mahlûkudur.
Tabiatın kendisi dahi, mutlak hür değildir; kâinatın kanunlarına
tabidir. Bu sebeple, insan ilk önce, tabiat içinde, tabiatın
kanunlarına, şartlarına, sebeplerine, âmillerine bağlıdır.
Meselâ, dünyaya gelmek veya gelmemek insanın elinde olmamıştır
ve değildir. İnsan, dünyaya geldikten sonra da, daha ilk
anda, tabiatın ve birçok mahlûkların zebunudur. Himaye edilmeye,
beslenmeye, bakılmaya, büyütülmeye muhtaçtır.
1930
Hürriyet ve istiklâl benim karakterimdir.
1906
Hürriyet olmayan bir memlekette ölüm ve çöküntü vardır.
Her ilerlemenin ve kurtuluşun anası hürriyettir.
1906
Hürriyetten doğan buhranlar ne kadar büyük olursa olsun,
hiçbir zaman fazla tazyikin temin ettiği sahte güvenlikten
daha tehlikeli değildir.
1930
Hürriyet, Türk'ün hayatıdır.
1930
Asrî demokraside ferdî hürriyetler, hususî bir kıymet ve
ehemmiyet almıştır; artık ferdî hürriyetlere devletin ve
hiç kimsenin müdahalesi söz konusu değildir. Ancak, bu kadar
yüksek ve kıymetli olan ferdî hürriyetin, medeni ve demokrat
bir millette, neyi ifade ettiği, hürriyet kelimesinin mutlak
surette, düşünülebilen mânasiyle anlaşılmaz. Söz konusu
olan hürriyet toplumsal ve medeni insan hürriyetidir. Bu
sebeple ferdî hürriyeti düşünürken, her ferdin ve nihayet
bütün milletin müşterek menfaati ve devlet mevcudiyeti gözönünde
bulundurulmak lâzımdır. Diğerinin hak ve hürriyeti ve milletin
müşterek menfaati ferdî hürriyeti sınırlar.
1930
Devlet İdaresi
İnsanlar daima yüksek, temiz ve mukaddes hedeflere yürümelidirler.
Bu hareket şeklidir ki insan olanın vicdanını, dimağını
ve bütün insanî kavramını tatmin eder. Bu şekilde yürüyenler,
ne kadar büyük fedakârlık yaparlarsa, yükselirler ve bu
hareket şekli mutlaka açık olur.
1926
Çünkü alnı açık, dimağı açık, kalb ve vicdanı açık insanlar
tarafından idare olunabilen toplumlar ancak bu mânada hareketlerin
izleyicisi olabilirler. Fikirlerini, duygularını ve teşebbüslerini
gizli tutanlar, gizli vasıtalar uygulamaya girişenler mutlaka
utanma ve sıkılmayı gerektiren, akıl ve mantığın haricinde
hareket edenler olabilirler. Bu gibi işlere girişenlerin
sonu ergeç acıdır.
1926
Bizim yüzümüz, her zaman temiz ve pâk idi ve daima temiz
ve pâk kalacaktır. Yüzü çirkin, vicdanı çirkinliklerle dolu
olanlar, bizim vatansevercesine vicdanlıca ve namusluca
hareketlerimizi küçük ve çirkin ihtirasları yüzünden, çirkin
göstermeye kalkışanlardır.
1927
Yemin mukaddes bir sözleşme demektir. Namus sahibi olan
bir kimse verdiği sözden dönmez.
1919
Asla hatırdan çıkarmamalısınız: Bizim en büyük kuvvetimizi,
bugün de, yarın da dürüst, açık bir siyaset ve sözlerimize
bağlılık teşkil edecektir.
1915
Mesuliyet yükü herşeyden, ölümden de ağırdır.
1915
Hakikati konuşmaktan korkmayınız.
1918
Her an tarihe karşı, cihana karşı hareketimizin hesabını
verebilecek bir vaziyette bulunmak lâzımdır.
1930
Yapmamıza imkân hasıl olan işleri yapmazsak, tarih bizi
tenkit eder.
1928
Millî egemenlik esası üzerinde idare edilen medeni devletlerde,
kabul edilmiş ve fiilen geçerli bulunan esas; milletin genel
isteklerini en çok temsil eden ve bu isteklerin bağlı olduğu
menfaat ve gerekleri, en yüksek kudretle ve selâhiyetle
yapabilecek siyasî grubun, devlet işlerinin idaresini üzerine
alması ve bu mesuliyeti en yüksek liderinin omuzuna bırakması
prensibinden ibarettir.
Zaten bu şartları kazanamayan bir hükûmet vazife yapamaz.
Hükûmetin, kuvvetli grup üyeleri arasından ve fakat birinci
derecede olmayanlarından zayıf bir hükûmet yapmak ve onu
partinin birinci liderlerini emir ve öğütleriyle yürütmeye
kalkışmak fikri, elbette doğru değildir. Bunun feci neticeleri
bilhassa Osmanlı Devletinin son günlerinde görülmüştür.
İttihat ve Terakki liderlerinin elinde oyuncak olan sadrazamlardan
ve onların hükûmetlerinden, millete gelen zararlar sayılamayacak
kadar çok değil midir?
1927
Mecliste, hâkim olan partinin, hükûmet kurmayı, muhalif
ve azınlıkta bulunan bir partiye terk etmesi ise asla sözkonusu
olamaz.
1927
Kaideten ve usulen milletin ekseriyetini temsil eden ve
özel amacı belli olan parti, hükûmeti kurma mesuliyetini
üzerine alır ve kendi amaç ve prensiplerini memlekette uygular.
1927
Bizim telâkkimize göre, siyasî kuvvet, millî irade ve egemenlik,
milletin bütün halinde müşterek şahsiyetine aittir, birdir.
Taksim edilemez, ayrılamaz ve başkasına bırakılamaz.
1930
İnsaf ve merhamet dilenmekle millet işleri, devlet işleri
görülemez; millet ve devlet şeref ve bağımsızlığı temin
edilemez.
1927
İnsaf ve merhamet dilenmek gibi bir prensip yoktur. Türk
milleti, Türkiye'nin gelecek çocukları, bunu, bir an hatırdan
çıkarmamalıdırlar.
1927
Bir hükûmet iyi midir, fena mıdır? Hangi hükûmetin iyi veya
fena olduğunu anlamak için, "Hükûmetten gaye nedir?"
bunu düşünmek lâzımdır. Hükûmetin iki hedefi vardır. Biri
milletin korunması, ikincisi milletin refahını temin etmek.
Bu iki şeyi temin eden hükûmet iyi, edemeyen fenadır.
1923
Gerçi asıl olan millettir. Toplumdur. Onun da umumî iradesi,
Mecliste belirir; bu her yerde böyledir. Fakat, fertler
de vardır. Meclis, memleket ve devlet işlerini fertlerle,
şahıslarla yapmaktadır. Her devletin işlerini yöneten şahıs
ve şahıslar meydandadır. Hakikati, mânasız görüşlerle inkâra
yer yoktur.
1922
Benim istediğim sadece memleket işlerinin Büyük Millet Meclisinde
açıkça münakaşa edilmesidir. Büyük Millet Meclisinde Türk
milletinin gözü önünde açıkça konuşulamayacak hiçbir iş
yoktur.
1930
Millete efendilik yoktur. Hizmet etme vardır. Bu millete
hizmet eden, onun efendisi olur.
1921
Yapmak iktidarında olmadığımız işleri uyuşturucu, oyalayıcı
sözlerle yaparız diyerek millete karşı gündelik siyaset
takip etmek prensibimiz değildir.
Memleket dayanışma isteyen bir birliğe muhtaçtır. Alelâde
politikacılıkla milleti parçalamak, hıyanettir.
1925
Milleti idarede prensibimiz, milletin müşterek ve umumî
fikir ve eğilimlerine uymaktır. Bu fikir ve eğilimlerin
hakikî ve ciddi olabilmesi, milletin maddî ve manevî ihtiyaç
kaynaklarından gelmesine bağlıdır.
1925
Milleti, aklımızın ermediği, yapmak kudret ve kabiliyetini
kendimizde görmediğimiz hususlar hakkında kandırarak geçici
teveccühler elde etmeye tenezzül etmeyiz. Millete, âdi politikacılar
gibi yalancı vaadlerde bulunmaktan nefret ederiz.
1925
Millet tarafından, millet adına, devleti idareye yetkili
kılınanlar için, gerektiği zaman, millete hesap vermek,
mecburiyeti, lâubalilik ve keyfî hareketle uzlaşamaz.
1930
Ben düşündüklerimi önce milletimin arzusunda, ihtiyaç ve
iradesinde görmeyi şart sayan ve bunu gördükten sonra ancak,
uygulaması ile kendimi vazifeli bilen bir adamım.
1923
Bu memlekette çalışmak isteyenler, bu memleketi idare etmek
isteyenler memleketin içine girmeli, bu milletle aynı şartlar
içinde yaşamalı ki ne yapmak lâzım geleceğini ciddi surette
hissedebilsinler.
1923
Her ne suretle olsun, hizmet edenler milletten büyük mükâfatlar
bekliyorlarsa katiyen doğru bir harekette bulunmuş olmazlar.
Milletten çok şey istememeliyiz. Hizmet edenler, namus vazifelerini
yerine getirmiş olmaktan başka bir şey yapmamışlardır.
1923
Cumhuriyetçi ve milliyetçi olmakla beraber partimiz programından
başka bir programla ve partili olmanın tabiî kayıtları dışında
serbest çalışacak samimî yurttaşların millet kürsüsünden
yapacakları tenkitler ve söyleyecekleri düşüncelerle millî
çalışmanın kuvvetleneceği kanaatinde bulunuyoruz.
1935
Büyük Millet Meclisinde ve millet karşısında millet işlerinin
serbest münakaşası ve iyi niyet sahibi kişilerin ve partilerin
özel görüşlerini ortaya koyarak milletin yüksek menfaatlerini
aramaları benim gençliğimden beri âşık ve taraftar olduğum
bir sistemdir. Memnuniyetle görüyorum ki, lâik cumhuriyet
esasında beraberiz. Zaten benim siyasî hayatta bir taraflı
olarak daima aradığım ve arayacağım temel budur. Bundan
ötürü Büyük Mecliste aynı temele dayanan yeni bir partinin
faaliyete geçerek millet işlerini serbest münakaşa etmesini
cumhuriyetinin esaslarından sayarım.
1930
Artık, bugün demokrasi fikri, daima yükselen bir denizi
andırmaktadır. Yirminci asır, birçok müstebit hükûmetlerin,
bu denizde boğulduğunu görmüştür.
1930
Kültür
Türkiye Cumhuriyetinin temeli kültürdür. Bu sözü burada
ayrıca izaha lüzum görmüyorum. Çünkü bu, Türkiye Cumhuriyetinin
okullarında birçok vesilelerle eser halinde tesbit edilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti çocukları, kültürel insanlardır. Yani
hem kendileri kültür sahibidirler, hem de bu özelliği muhitlerine
ve bütün Türk milletine yaymakta olduklarına kanidirler.
1936
Millî kültürün her çığırda açılarak yükselmesini Türk Cumhuriyetinin
temel dileği olarak temin edeceğiz.
1932
Bir millî terbiye programından bahsederken, millî karakter
ve tarihimizle mütenasip bir kültür kastediyoruz.
Temmuz 1924
Şimdiye kadar takibolunan tahsil ve terbiye usullerinin
milletimizin gerilemesinde en mühim etken olduğu kanaatindeyim.
Onun için millî terbiye programından bahsederken eski devrin
hurafatından ve yaradılışımızla hiç de münasebetli olmayan
yabancı fikirlerden, Doğudan ve Batıdan gelen tesirlerden
tamamen uzak millî seciye ve tarihimizle mütenasip bir kültür
kastediyorum. Çünkü millî dâvamızın inkişafı ancak böyle
bir kültür ile temin olunabilir. Lâlettayin bir yabancı
kültürü şimdiye kadar izlenen yabancı kültürlerin neticelerini
tekrar ettirebilir. Kültür zeminle mütenasiptir. O zemin
milletin seciyesidir.
15 Temmuz 1921
Asıl uğraşmaya mecbur olduğumuz şey, yüksek kültürde ve
yüksek fazilette dünya birinciliğini tutmaktır.
3.8.1932
Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş
demektir.
1923
Dünyanın bellibaşlı milletlerini esaretten kurtararak, hâkimiyetlerine
kavuşturan büyük fikir cereyanları; köhne müesseselere ümit
bağlayanların, çürümüş idare usullerinde kurtuluş kuvveti
arayanların amansız düşmanıdır.
1923
Biz cahil dediğimiz zaman mektepte okumamış olanları kasdetmiyoruz.
Kastettiğimiz ilim, hakikatı bilmektir. Yoksa okumuş olanlardan
en büyük cahiller çıktığı gibi, hiç okumak bilmeyenlerden
de hakikatı gören hakiki âlimler çıkabilir.
22.3.1923
Geçen Kurultaydan bugüne kadar kültürel ve sosyal alanda
başardığımız işler Türkiye Cumhuriyetinin millî çehresini
kesin çizgilerle ortaya çıkarmıştır.
1935
Yeni harfleri, millî tarihi, öz dili, sanatı, ilmi, müziği,
teknik kurumlarıyla kadını erkeğe her hakta eşit, modern
Türk sosyetesi bu son yılların eseridir.
1935
Türk Milleti, ancak varlığını derin ve sağlam kültür sınırlarıyla
çizdikten sonradır ki onun yüksek kapasitesi ve fazileti
milletlerarasında tanınır. Türk Milletine fıtrî rengini
veren bu inkılâplardan herbiri çok geniş tarihi devirlerin
öğünebileceği büyük işlerden sayılsa yerindedir.
1935
Kültür dediğimiz zaman bir insan cemiyetinin, devlet hayatında
fikrî hayatında, iktisat hayatında yapabilecekleri şeylerin
muhassalasını (toplamını) kastediyoruz ki, medeniyet de
bundan başka bir şey değildir.
1929
Medeniyet
Biz her görüş açısından medenî insan olmalıyız. Çok acılar
gördük. Bunun sebebi dünyanın vaziyetinin anlamayışımızdır.
Fikrimiz, düşüncemiz, tepeden tırnağa kadar medenî olacaktır.
Şunun bunun sözüne ehemmiyet vermeyeceğiz. Bütün Türk ve
İslâm âlemine bakın; düşüncelerini, fikirlerini medeniyetin
emrettiği değişiklik ve yükselmeye uydurmadıklarından ne
büyük felâket ve ıstırap içindedirler. Bizim de şimdiye
kadar geri kalmamız, en nihayet son felâket çamuruna batışımız
bundandır. 5-6 sene içinde kendimizi kurtarmışsak zihniyetlerimizdeki
değişmedendir. Artık duramayız. Mutlaka ileri gideceğiz;
çünkü mecburuz. Millet açıkça bilmelidir, medeniyet öyle
kuvvetli bir ateştir ki, ona kayıtsız olanları yakar, mahveder.
İçinde bulunduğumuz medeniyet ailesinde lâyık olduğumuz
yeri bulacak ve onu koruyacak ve yükselteceğiz. Refah, mutluluk
ve insanlık bundadır.
1925
İnkılâbın temellerini her gün derinleştirmek, desteklemek
lâzımdır. Birbirimizi aldatmayalım. Medenî dünya çok ilerdedir.
Buna yetişmek, o medeniyet dairesine dahil olmak mecburiyetindeyiz.
Bütün boş ve temelsiz sözleri ortadan kaldırmak lâzımdır.
Şapka giyelim mi, giymeyelim mi gibi sözler mânasızdır.
Şapka da giyeceğiz, Batının her türlü medenî eserlerini
de alacağız. Medenî olmayan insanlar, medenî olanların ayakları
altında kalmağa maruzdurlar.
1925
Ben, şimdiye kadar millet ve memleket iyiliğine ne gibi
hamleler, inkılâplar yapmış isem hep böyle halkımızla temas
ederek, onların ilgi ve sevgilerinden gösterdikleri samimiyetten
kuvvet ve ilham alarak yaptım. Hedefimiz, gayemiz hep millet
ve memleketimizin kurtuluşu, mutluluğu ve gelişmesidir.
1925
Şimdiye kadar yaptığımız işlerde ve aldığımız kararlarda
bizi aldatan ve millet aleyhine neticelenen hiçbir şeyimiz
yoktur ve gösterilemez. Milletimizi en kısa yoldan medeniyetin
nimetlerine kavuşturmaya, mesut ve refahlı kılmaya çalışacağız
ve bunu yapmağa mecburuz.
1925
Şu bilinsin ki, biz yabancılara karşı herhangi hasmane bir
his beslemediğimiz gibi, onlarla samimâne münasebetlerde
bulunmak arzusundayız. Türkler bütün medenî milletlerin
dostlarıdır. Yabancılar memleketimize gelsinler; bize zarar
vermemek, hürriyetlerimize güçlükler çıkarmaya çalışmamak
şartiyle burada daima iyi kabul göreceklerdir. Maksadımız
yeniden yakınlık meydana getirmek, bizi başka milletlere
bağlıyan ilgileri arttırmaktır. Memleketler muhteliftir,
fakat medeniyet birdir ve bir milletin gelişmesi için de
bu yegâne medeniyete iştirak etmesi lâzımdır. Osmanlı İmparatorluğunu
çöküşü, Batıya karşı elde ettiği zaferlerden çok mağrur
olarak, kendisini Avrupa milletlerine bağlayan ilişkileri
kestiği gün başlamıştır. Bu bir hatâ idi, bunu tekrar etmeyeceğiz.
1923
Biz, Batı medeniyetini bir taklitçilik yapalım diye almıyoruz.
Onda iyi olarak gördüklerimizi, kendi bünyemize uygun bulduğumuz
için, dünya medeniyet seviyesi içinde benimsiyoruz.
Medeniyetin ne olduğunu başka başka tarif edenler vardır.
Bence medeniyeti harstan ayırmak güçtür ve lüzumsuzdur.
Bu noktai nazarımı izah için hars ne demektir tarif edeyim:
Bir
insan cemiyetinin a- Devlet hayatında; b- Fikir hayatında
yani ilimde, içtimaiyatta ve güzel sanatlarda; c- İktisadî
hayatta yani ziraatte, sanatta, ticarette, kara, deniz ve
hava'ya ait ulaştırma işlerinde yapabildiği şeylerin sonucudur.
1930
Bir milletin medeniyeti denildiği zaman hars namı altında
saydığımız üç nevi faaliyet sonucundan hariç ve başka bir
şey olamıyacağını zannederim. Şüphesiz her insan cemiyetinin
harsı, yani medeniyet derecesi bir olamaz. Bu farklar, devlet,
fikir, iktisadî hayatların her birinde ayrı ayrı göze çarptığı
gibi bu fark üçünün sonucu üzerinde de görünür. Mühim olan
sonuçlar üzerindeki farktır. Yüksek bir hars, onun sahibi
olan millette kalmaz, diğer milletlerde de tesirini gösterir,
büyük kıt'alara şamil olur. Belki bu itibarla olacak, bazı
milletler yüksek ve şamil harsa medeniyet diyorlar. Avrupa
medeniyeti, şimdiki çağ medeniyeti gibi.
1930
Zulüm medeniyetle uyuşamaz. İstidatsızlık taaffa lâyık bir
şey olamaz. Çünkü milletler işgal ettikleri arazinin hakikî
sahibi olmakla beraber beşeriyetin vekilleri olarak ta o
arazide bulunurlar. O arazinin servet kaynaklarından hem
kendileri istifade eder ve dolayısiyle bütün beşeriyeti
istifade ettirmekle görevlidirler. Bu prensibe göre bundan
âciz olan milletler yaşama ve bağımsızlık hakkında lâyık
olamamak lâzım gelir.
1920
Medeniyetin coşkun seli karşısında mukavemet boşunadır ve
o, gafil ve itaatsizler hakkında çok amansızdır. Dağları
delen, göklerde uçan, göze görünmeyen zerrelerden yıldızlara
kadar herşeyi gören, aydınlatan, tetkik eden medeniyetin
kudret ve yüksekliği karşısında ortaçağa ait zihniyetle,
iptidaî uydurma hikâyelerle yürümeye çalışan milletler mahvolmağa
veya hiç olmazsa esir ve aşağı olmağa mahkûmdurlar. Halbuki
Türkiye Cumhuriyeti halkı, yenileşen ve olgun bir kütle
olarak ilelebet yaşamağa karar vermiş, esaret zincirlerini
ise tarihte görülmemiş kahramanlıklarla parça parça etmiştir.
1925
Benim kanaatim o idi ki, ve daima o oldu ki dünyada insan
diye yaşamak istiyenler, insan olmak vasıflarını ve kudretini
kendilerinde görmelidirler... Bu uğurda her türlü fedakârlığa
razı olmalıdırlar. Yoksa hiçbir medenî millet, onları kendi
sırasında ve safında görmek istemez.
1926
Bilirsiniz ki dünyada her kavmin, varlığı kıymeti, hürriyet
ve bağımsızlık hakkı, sahip olduğu ve yapacağı medenî eserlerle
orantılıdır. Medenî eser vücuda getirmek kabiliyetinden
mahrum olan kavimler hürriyet ve bağımsızlıklarından soyunmaya
mahkûmdurlar. Medeniyet yolunda yürümek ve muvaffak olmak
hayatın şartıdır. Bu yol üzerinde ileri değil, geriye bakmak
bilgisizliği ve ihtiyatsızlığı gösterenler, umumî medeniyetin
coşkun seli altında boğulmağa mahkûmdurlar.
1924
Medeniyet yolunda muvaffakiyet yenileşmeğe bağlıdır. Sosyal
hayatta, iktisadî hayatta, ilim ve fen sahasında muvaffak
olmak için yegâne olgunlaşma ve ilerleme yolu budur. Hayat
ve yaşayışa hâkim olan hükümlerin zaman ile değişme, gelişme
ve yenileşmesi zaruridir. Medeniyetin ihtirasları, fennin
harikaları, cihanı değişiklikten değişikliğe sürüklediği
bir devirde asırlık köhne zihniyetlerle, maziye düşkünlükle
mevcudiyetin muhafazası mümkün değildir. Medeniyetten bahsederken
şunu da kesinlikle söylemeliyim ki medeniyetin esası, ilerleme
ve kuvvetin temeli aile hayatındadır. Bu hayatta fenalık,
muhakkak sosyal, iktisadî siyasî acze sebep olur. Aileyi
teşkil eden kadın ve erkek unsurlarının tabiî haklarına
malik olmaları, aile vazifelerini idareye yetenekli bulunmaları
lâzımdır.
1924
Bağımsızlığını ve değerini dünyaya tanıtmak özellikleri,
liyakatı ve kudreti taşıyan milletleri, medeniyet yolunda
da hızlı ve başarılı adımlarla ilerlemek istidatları, kabul
olunmak lâzımdır. Gerçi bir toplumun zamanla kökleşmiş örf
ve âdetleri, hisleri ve inanışları mühimdir. Bu itibarla,
toplumlar, önayak olacak fertler üzerinde, âdeta âmir ve
hâkim bir tesir gösterirler. Fakat, yaradılıştaki istidat
ve liyakati, gelişme ve yükselmeğe erişmiş milletler; medeniyetin
bugünkü gelişmelerinden feyiz ve ilham almış aydın evlâtlarının
sevk ve rehberliğiyle, mazide kaçırdıkları fırsatların doğurduğu
gecikmeleri, telâfi çaresini bulmakta gecikmezler.
1928
Bugünkü Türk milleti, mâzinin en derin medeniyetlerinde
kuruculuk iddia eden bu Türk kavminin bugünkü çocukları
açık ve sağlam yolu bulmuşlardır.
1930
Memleket mutlaka asrî, medenî ve yepyeni olacaktır. Bizim
için bu, hayat dâvasıdır. Bütün fedakârlığımızın faydalı
bir sonuç vermesi buna bağlıdır. Türkiye, ya yeni fikirle
donatılmış, namuslu bir idare olacaktır, veyahut olamıyacaktır.
Halk ile çok temasım vardır. O saf kitle, bilmezsiniz, ne
kadar yenilik taraftarıdır.
1923
Memleketimizi asrileştirmek istiyoruz. Bütün mesaimiz Türkiye'de
asrî, binaenaleyh batılı bir hükûmet vücude getirmektir.
Medeniyete girmek arzu edip de, batıya yönelmemiş, millet
hangisidir? Bir istikamette yürümek azminde olan ve hareketinin
ayağında bağlı zincirlerle güçleştirildiğini gören insan
ne yapar? Zincirleri kırar, yürür.
1923
Milli Egemenlik
Egemenlik, hiçbir mâna, hiçbir şekil ve hiçbir renkte ve
işarette ortaklık kabul etmez.
1922
Toplumda en yüksek hürriyetin, en yüksek eşitlik ve adaletin
devamlı şekilde sağlanması ve korunması ancak ve ancak tam
ve kat'î mânasiyle millî egemenliğin kurulmuş bulunmasına
bağlıdır. Bundan ötürü hürriyetin de, eşitliğin de, adaletin
de dayanak noktası millî egemenliktir. Toplumumuzda, devletimizde
hürriyet sonsuzdur. Ancak onun hududu, onu sonsuz yapan
esasın korunmasıyla mevcut ve çevrilidir.
1923
Bir insan, belki kendi arzusiyle şahsî hürriyetini yok etmek
ister, fakat bu teşebbüs koca bir milletin hayatına ve hürriyetine
zarar verecekse, muazzam ve şerefle dolu bir millet hayatı,
bu yüzden sönecekse ve o milletin çocukları ve torunları
bu yüzden yok olacaksa bu teşebbüsler hiçbir vakit meşru
ve kabule değer olamaz. Ve hele böyle bir hareket hiçbir
vakit hürriyet namına müsamaha ile telâkki edilemez.
1923
Hiç şüphe yok, devletimizin ebedi müddet yaşaması için,
memleketimizin kuvvetlenmesi için, milletimizin refah ve
mutluluğu için hayatımız, namusumuz, şerefimiz, geleceğimiz
için ve bütün kutsal kavramlarımız ve nihayet her şeyimiz
için mutlaka en kıskanç hislerimizle, bütün uyanıklığımızla
ve bütün kuvvetimizle millî egemenliğimizi muhafaza ve müdafaa
edeceğiz.
1923
Millî emeller, millî irade yalnız bir şahsın düşünmesinden
değil bütün millet fertlerinin arzularının, emellerinin
bileşkesinden ibarettir.
1923
Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir.
1923
Kuvvet birdir ve o milletindir.
1937
Millî egemenlik öyle bir nurdur ki, onun karşısında zincirler
erir, taç ve tahtlar yanar, yok olur. Milletlerin esareti
üzerine kurulmuş müesseseler her tarafta yıkılmağa mahkûmdurlar.
1929
Bir millet, varlığı ve hukuku için bütün kuvvetiyle, bütün
fikri ve maddî güçleriyle alâkadar olmazsa, bir millet kendi
kuvvetine dayanarak varlığını ve bağımsızlığını temin etmezse
şunun, bunun oyuncağı olmaktan kurtulamaz. Millî hayatımız,
tarihimiz ve son devirde idare tarzımız, buna pek güzel
delildir. Bu sebeple teşkilâtımızda millî güçlerin etken
ve millî iradenin hâkim olması esası kabul edilmiştir. Bugün
bütün cihanın milletleri yalnız bir egemenlik tanırlar:
Millî egemenlik...
1920
Dünyanın belli başlı milletlerini esaretten kurtarmak için
egemenliklerine kavuşturan büyük fikir akımları, köhne müesseselere
ümit bağlayanların, çürümüş idare usullerinde kurtuluş kuvveti
arayanların amansız düşmanıdır.
1923
Arkadaşlar! Türkiye devletinde ve Türkiye devletini kuran
Türkiye halkında tacidar yoktur, diktatör yoktur! Tacidar
yoktur ve olmayacaktır. Çünkü olamaz.
1923
Bütün cihan bilmelidir ki artık bu devletin ve bu milletin
başında hiçbir kuvvet yoktur, hiçbir makam yoktur. Yalnız
bir kuvvet vardır. O da millî egemenliktir. Yalnız bir makam
vardır. O da milletin kalbi, vicdani ve mevcudiyetidir.
1923
Egemenliğine doğrudan doğruya sahip olmanın kıymetini pek
iyi anlayan ve pek iyi bilen millet, bu mukaddes egemenliğine
karşı başgösterecek her tehlikeyi kahredecektir.
1923
Millî egemenlik uğrunda canımı vermek, benim için vicdan
ve namus borcu olsun.
1923
Kendilerine bir milletin tahili bırakılan adamlar, milletin
kuvvet ve kudretini yalnız ve ancak yine milletin hakikî
ve elde edilmesi mümkün menfaatleri yolunda kullanmakla
görevli olduklarını bir an hatırlarından çıkarmamalıdırlar.
Bu adamlar düşünmelidirler ki, bir memleketi zabt ve işgal
etmek o memleketin sahiplerine hâkim olmak için kâfi değildir.
Bir milletin ruhu zabtolunmadıkça, bir milletin azim ve
iradesi kırılmadıkça, o millete hâkim olmanın imkânı yoktur.
Halbuki asırların getirdiği bir millî ruha, hiçbir kuvvet
mukavemet edemez.
1924
Mahkûm olmak istemeyen bir milleti, esareti altında tutmağa
gücü yetecek kadar kuvvetli müstebitler artık dünya yüzünde
kalmamıştır.
1924
Büyük Millet Meclisi Türk milletinin asırlar süren aramalarının
özeti ve onun bizzat kendisini idare etmek şuurunun canlı
bir timsalidir.
1923
Türk milleti mukadderatını Büyük Millet Meclisinin kifayetli
ve vatanperver eline tevdi ettiği günden itibaren karanlıkları
sıyırıp kaldırmış ve ümitle istikbale yönelmiştir.
1923
Yeni Türkiye Hükümetinin öz cevheri millî hâkimiyettir.
Milletin kayıtsız ve şartsız hâkimiyetidir.
1923
Gerek askerlik, gerekse siyaset hayatımın bütün devir ve
safhalarını dolduran mücadelelerimde daima hareket düsturum
millî iradeye dayanarak milletin, vatanın muhtaç olduğu
gayelere yürümek olmuştur.
1920
Milli Eğitim
En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir.
Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lâzımdır.
Bir milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur.
1922
İlim ve teknikle ilgili teşebbüslerin faaliyet merkezi mekteptir.
Bu sebeple lâzımdır... Mektep adını hep beraber hürmetle,
saygıyla analım: Mektep genç beyinlere, insanlığa hürmeti,
millet ve memlekete sevgiyi, şerefi bağımsızlığı öğretir...
Bağımsızlık tehlikeye düştüğü zaman onu kurtarmak için izlenmesi
uygun olan en doğru yolu belletir... Memleket ve milleti
kurtarmağa çalışanların aynı zamanda mesleklerinde birer
namuslu uzman ve birer çalışkan bilgin olmaları lâzımdır.
Bunu temin eden mekteptir. Ancak bu şekilde her türlü teşebbüslerin
mantıkî neticelere erişmesi mümkün olur.
1922
Milletimizin siyasî, toplumsal hayatında, milletimizin fikrî
terbiyesinde rehberimiz ilim ve teknik olacaktır. Mektep
sayesinde, mektebin vereceği ilim ve teknik sayesindedir
ki Türk milleti, Türk sanatı, ekonomisi, Türk şiir ve edebiyatı,
bütün güzelliğiyle gelişir.
1922
Memleketimizi, toplumumuzu gerçek hedefe, mutluluğa eriştirmek
için iki orduya ihtiyaç vardır. Biri vatanın hayatını kurtaran
asker ordusu, diğeri milletin istikbalinin yoğuran kültür
ordusu. Bu iki ordunun her ikisi de kıymetlidir, yücedir,
verimlidir, saygıdeğerdir. Fakat bu iki ordudan hangisi
daha kıymetlidir, hangisi diğerine üstün tutulur? Şüphesiz
böyle bir tercih yapılamaz, bu iki ordunun ikisi de hayatîdir.
1923
Yalnız siz, kültür ordusu mensupları, sizleri bağlı olduğunuz
ordunun kıymet ve kutsiyetini anlatmak için şunu söyleyeyim
ki sizler ölen ve öldüren birinci orduya niçin öldürüp niçin
öldüğünü öğreten bir ordunun fertlerisiniz.
1923
Bir millet kültür ordusuna malik olmadıkça, muharebe meydanlarında
ne kadar parlak zaferler elde ederse etsin o zaferlerin
sürekli neticeler vermesi ancak kültür ordusunun varlığına
bağlıdır. Bu ikinci ordu olmadan birinci ordunun verimli
sonuçları kaybolur.
1923
Milletleri kurtaranlar yalnız ve ancak öğretmenlerdir. Öğretmenden,
eğiticiden mahrum bir millet henüz millet adını almak istidadını
kazanmamıştır. Ona alelâde bir kitle denir, millet denemez.
Bir kitle millet olabilmek için mutlaka eğiticilere, öğretmenlere
muhtaçtır.
1925
Memleketi ilim, kültür, iktisat ve bayındırlık sahasında
da yükseltmek, milletimizin her hususta pek verimli olan
kabiliyetlerini geliştirmek, gelecek nesillere sağlam, değişmez
ve olumlu bir karakter vermek lâzımdır. Bu kutsal amaçları
elde etmek için savaşan aydın kuvvetlerin arasında öğretmenler
en mühim ve nazik yeri almaktadırlar.
1923
Mekteplerde öğretim vazifesinin itimada şayan ellere teslimini,
memleket evlâdının, o vazifeyi kendine hem bir meslek, hem
bir ülkü sayacak, üstün ve saygıdeğer öğretmenler tarafından
yetiştirilmesini temin için öğretmenlik, diğer serbest ve
yüksek meslekler gibi, derece derece ilerlemeye ve her halde
refah teminine müsait bir meslek haline konulmalıdır. Dünyanın
her tarafında öğretmenler, toplumun en fedakâr ve saygıdeğer
unsurlarıdır.
1923
Yeni nesil, en büyük cumhuriyetçilik dersini bugünkü öğretmenler
topluluğundan ve onların yetiştirecekleri öğretmenlerden
alacaktır.
1924
Öğretmenler! Yeni nesli, cumhuriyetin fedakâr öğretmen ve
eğitimcileri, sizler yetiştireceksiniz. Ve yeni nesil, sizin
eseriniz olacaktır. Eserin kıymeti, sizin maharetiniz ve
fedakârlığınız derecesiyle orantılı bulunacaktır. Cumhuriyet;
fikren, ilmen, fennen, bedenen kuvvetli ve yüksek karakterli
koruyucular ister! Yeni nesli, bu özellik ve kabiliyette
yetiştirmek sizin elinizdedir.
1924
İlk ve orta öğretim mutlaka insanlığın ve medeniyetin gerektirdiği
ilmi ve tekniği versin, fakat o kadar pratik bir tarzda
versin ki çocuk okuldan çıktığı zaman aç kalmağa mahkûm
olmadığına emin olun.
1931
Eğitimdir ki, bir milleti hür, bağımsız, şanlı, yüksek bir
toplum halinde yaşatır, veya bir milleti kölelik ve yoksulluğa
terkeder.
Ce: >>>>>m.kemal AtatÜrk'Ün GenİŞ Hayat Bİyografİsİ & Aİlesİ<<<<<
Çocuklarımıza ve gençlerimize vereceğimiz tahsilin hududu
ne olursa olsun, onlara esaslı olarak şunları öğreteceğiz:
1- Milliyetine, 2- Türkiye Devletine, 3- Türkiye Büyük Millet
Meclisine; düşman olanlarla mücadele lüzumu. Fertleri bu
mücadele gerekleri ve vasıtalariyle donanmayan milletler
için yaşama hakkı yoktur. Mücadele, mücadele lâzımdır.
1922
Gelecek için hazırlanan vatan evlâdına, hiçbir güçlük karşısında
başeğmeyerek tam sabır ve dayanma ile çalışmalarını ve öğrenimdeki
çocuklarımızın anne ve babalarına yavrularının tahsillerinin
tamamlanması için her fedakârlığı göze almaktan çekinmemelerini
tavsiye ederim.
1921
Büyük tehlikeler önünde uyanan milletlerin ne kadar kararlı
olduklarını tarih doğrulamaktadır. Silâhiyle olduğu gibi
kafasıyla da mücadele mecburiyetinde olan milletimizin,
birincisinde gösterdiği kudreti ikincisinde de göstereceğine
asla şüphem yoktur.
1921
Çocuklarımız ve gençlerimiz yetiştirilirken onlara bilhassa
varlığı ile, hakkı ile, birliği ile çelişen bütün yabancı
unsurlarla mücadele lüzumu ve millî düşünceleri tam bir
imanla her mukabil fikre karşı şiddetle ve fedakârâne müdafaa
zorunluluğu aşılanmalıdır. Yeni neslin bütün ruhsal kuvvetlerine
bu özellik ve kabiliyetin zerki mühimdir. Daimî ve müthiş
bir savaş şeklinde beliren milletler hayatının felsefesi,
bağımsız ve mesut kalmak isteyen her millet için bu yüksek
özellikleri şiddetle istemektedir.
1921
Millî Mücadele
Millî mücadelenin maksat ve gayesi tam istiklâlini ve kayıtsız-şartsız
egemenliğini sağlamak ve sürdürmektir. Millet, dış istiklâlini
kazanmak için, lâzım gelen hattı hareketini misakı millî
ile ifa etmiştir. Millî hakimiyetini elde edebilmek için,
takibi lâzım gelen hareket hattını da Teşkilâtı Esasiye
Kanunu ile tesbit etmiştir.
1923
Esas Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak
yaşamasıdır. Bu esas ancak tam bağımsızlık edinilmesiyle
sağlanabilir. Ne kadar zengin ve bayındır olursa olsun bağımsızlıktan
yoksun bir millet, uygar insanlık karşısında uşak olmak
durumunda yüksek bir işlem için değer taşıyamaz. Yabancı
bir devletin koruma ve esirgemesini benimsemek insanlık
niteliklerinden yoksunluğu, güçyetmezliği ve uyuşukluğu
benimsemekten başka bir şey değildir. Gerçekten bu aşağılığa
düşmemiş olanların, isteyerek başlarına bir yabancı getirmeleri
asla düşünülemez.
1920
Oysa, Türk'ün haysiyet ve kendine inanı ve yeteneği çok
yüksek ve büyüktür. Böyle bir millet esir yaşamaktansa yok
olsun daha iyidir!
1920
Dolayısıyla ya istiklâl, ya ölüm!
1920
Biz haklarımızı ve bağımsızlığımızı savunmak için giriştiğimiz
çarpışmanın kutsallığı düşüncesinde ve hiçbir gücün bir
milleti yaşamak hakkından yoksun kılınmayacağı inancındayım.
1920
Memleketin ellide biri değil, her tarafı tahribedilse, her
tarafı ateşler içinde bırakılsa, biz bu toprakların üstünde
bir tepeye çıkacağız ve oradan savunma ile meşgul olacağız.
1920
Ben, 1919 senesi mayıs içinde Samsun'a çıktığım gün elimde,
maddî hiçbir kuvvet yoktu. Yalnız büyük Türk Milleti'nin
asaletinden doğan ve benim vicdanımı dolduran yüksek ve
manevi bir kuvvet vardı. İşte ben bu millî kuvvete, bu Türk
Milleti'ne güvenerek işe başladım.
1937
Ben, Türk ufuklarından bir gün mutlaka bir güneş doğacağına,
bunun hararet ve kuvvetinin bizi ısıtacağına, bundan bize
bir güç çıkacağına o kadar emindim ki, bunu âdeta gözlerimle
görüyordum.
1937
Milletimiz çok büyüktür. Hiç korkmayalım. O, esaret ve aşağılığı
kabul etmez.
1919
Ben ve benim gibi birçok vatandaşlar, kardeşler, milletin
asıl vatanı, ümitsiz felâkete düştüğü zaman görevli oldukları,
vicdanen, namusen, haysiyeten yükümlü bulundukları vazifeyi
yapmak mevkiinde kaldılar. Bunu elbette yapacaklardır. Yapmaları
mecburi idi, vicdani idi, insani idi, millî namus gereği
idi. Ben bu mukaddes esasların dışında hareket edebilir
mi idim? Efendiler; elbette edemezdim. Türk Milleti'nin
hakiki hiçbir ferdi bu gereklerin haricinde hareket edemezdi.
Ben elbette bu elim manzara karşısında vicdanımın emirlerine
muhalif, millî namusumuza aykırı hareket edemezdim.
1925
Bağımsızlık gayesinin elde edilişine kadar, tamamiyle milletle
birlikte, fedakârane çalışacağıma mukaddesatım namına yemin
ettim. Artık benim için Anadolu'dan hiçbir yere gitmemek
katidir.
1919
Millî irade kendi istikametinde bir nehir gibi coşup taşacaktır.
Mücadeleyi her noktasından düşünerek uyanış ve coşkunluk
hasıl olmuştur. Sadece dayanıklı olmak ve vazifede kusur
etmemek temel şarttır.
1919
Millî dava ancak bu inan, bu irade ve azimle gerçekleştirilecektir.
Yaşaması ve muzaffer olması gereken değersiz şahıslarımız
değil, millî kurtuluşu temin edecek olan fikirlerdir.
1919
Aziz ve mübarek vatanımızı kurtarmak için bütün aydınların,
herkesin hazır olması lâzımdır. İstanbul'a gitmeyeceğiz.
Anadolu, en büyük hazinedir. Vatanın sinesinde kurtuluş
çarelerini beraberce ölünceye kadar aramaya, temin etmeye
çalışacağız.
1919
Bazı arkadaşların yoksulluk içinde bu büyük dâvanın başarılamayacağını
zannederek, memleketlerine dönmek arzusunda olduklarını
duydum. Arkadaşlar! Ben sizleri bu millî dâvaya silâh zoruyla
davet etmedim, görüyorsunuz ki sizi burada tutmak için de
silâhım yoktur. Dilediğiniz gibi memleketlerinize dönebilirsiniz.
Fakat şunu biliniz ki, bütün arkadaşlarım beni yalnız bırakıp
gitseler, ben bu Meclis-i Âli'de tek başıma kalsam da, mücadeleye
ahdettim. Düşman adım adım her tarafı işgal ederek Ankara'ya
kadar gelecek olursa, ben bir elime silâhımı, bir elime
de Türk bayrağını alıp Elma Dağı'na çıkacağım. Burada tek
başıma son kurşunuma kadar düşmanla çarpışacağım. Sonra
da bu mukaddes bayrağı göğsüme sarıp şehit olacağım. Bu
bayrak kanımı sindire sindire emerken, ben de milletim uğruna
hayata veda edeceğim. Huzurunuzda buna and içiyorum.
1920
Millî müdafaamızı; düşmanların bayrakları, babalarımızın
ocakları üstünden çekilinceye kadar terkedemeyiz. İstanbul
mabedleri etrafında düşman askerleri gezdikçe, öz vatan
toprakları üstünden yabancı adamların ayakları çekilmedikçe
biz mücadelemize devam etmeye mecburuz. Kendi hükûmetimizin
idaresi altında bedbaht ve fakir yaşamak, yabancı esareti
bahasına nail olacağımız huzur ve mutluluktan bin kere üstündür.
1920
Osmanlı Devleti'nin temelleri çökmüş, ömrü tamam olmuştu.
Osmanlı memleketleri tamamen parçalanmıştı. Ortada bir avuç
Türk'ün barındığı bir ata yurdu kalmıştı. Son mesele bunun
da taksimini teminle uğraşılmaktan ibaretti. Osmanlı Devleti,
onun bağımsızlığı, padişah, halife, hükûmet, bunlar hepsi
anlamı kalmamış birtakım mânasız sözlerden ibarettir. O
halde ciddi ve hakiki karar ne olabilirdi?
1927
Bu vaziyet karşısında bir tek karar vardı. O da millî egemenliğe
dayanan, kayıtsız ve şartsız müstakil yeni bir Türk Devleti
tesis etmek!
1927
İşte, daha İstanbul'dan çıkmadan evvel düşündüğümüz ve Samsun'da
Anadolu topraklarına ayak basar basmaz uygulamaya başladığımız
karar, bu karar olmuştur.
1927
Harcici siyasetimizde başka bir devletin hukukuna tecavüz
yoktur. Ancak, hakkımızı, hayatımızı, memleketimizi, namusumuzu
müdafaa ediyoruz ve edeceğiz. Şimdiki medeniyetin devletler
arası münasebetlerde ortaya attığı ve en yüce, temiz emel
ve düşüncelerin bir özeti demek olan "her milletin
kendi mukadderatına kendisinin hâkim olması" hakkını
biz yeryüzünde yaşayan milletlerin hepsi için tanıyoruz,
bizim de bu hakkımızın kayıtsız şartsız talebimizi tanımamak
yüzünden akan ve akacak olan kanların mesuliyeti şüphesiz
sebep olanlara aittir. Bizi, millî davamızı takipten yıldıracak
hiçbir vasıta, hiçbir kuvvet düşünülmüş değildir. Millî
davamız, bizim hayatımızdır. Hayatına suikast edilen en
zayıf yaratıkların bile bu isteğe karşı isyan ve nefretle
son nefese kadar kendisini müdaafaya çalışmasından daha
tabii bir şey yoktur.
1921
Bizi imha etmek görüşü karşısında mevcudiyetimizi silahla
muhafaza ve müdafaa etmek pek tabiîdir. Bundan daha tabiî
ve daha meşru bir hareket olamaz.
1921
Düşmanın mükemmel ve kuvvetli ordularını mağlup etmek için
kendimizde bulduğumuz kuvvet ve kudret, dâvamızın meşruluğundandır.
Gerçekten, biz millî hududumuz dahilinde hür ve müstakil
yaşamaktan başka bir şey istemiyoruz. Biz Avrupa'nın diğer
milletlerinden esirgenmeyen, haklarımıza tecavüz edilmemesini
istiyoruz.
1921
Biz bir amaç takibediyoruz. Bu amacımız öteden beri muhtelif
vesilelerle ifade edilmiştir. Ben şimdi de onu tekrar ediyorum:
Milletin, devletin bağımsızlığını muhafaza etmek. Bunun
içinde namus ve şeref tamamen yer alacaktır. Müstakil olarak
milletimizin muayyen hudutlar dâhilindeki tamamiyetini muhafaza
etmektir. Bunun için muharebe ediyoruz. Efendiler; memleketimizin
ellide biri değil, her tarafı tahribedilse, her tarafı ateşler
içinde bırakılsa, biz bu topraklar üstünde bir tepeye çıkacağız
ve oradan savunma ile meşgul olacağız. Bundan dolayı iki
karış yer işgal edilmiş, üç beş köy tahrip edilmiş diye
burada feryada lüzum yoktur. Ben size açık söyliyeyim; efendiler
bazı yerler işgal edilmiştir bunun üç misli daha işgal edilmiş
olunabilir. Fakat bu işgal hiçbir vakitte bizim imanımızı
sarsmayacaktır.
1920
Millî mücadeleyi yapan, doğrudan doğruya milletin kendisidir,
milletin evlâtlarıdır. Millet, analarıyla, babalarıyla,
hemşireleriyle mücadeleyi kendisine ülkü edindi. Millî mücadelede
şahsî hırs değil, millî ülkü, milli izzetinefis hakiki etken
olmuştur.
1925
Ben, memleket ve milleti düştüğü felâketten çıkarabileceğim
inancıyla Anadolu'ya geçtiğim ve amacın gerektirdiği teşebbüslere
giriştiğim zaman cebimde, emrimde beş para olmadığını söyleyebilirim.
Fakat parasızlık benim milletle beraber atmaya muvaffak
olduğum hedefe yönelmiş adımları durdurmaya değil, zerre
kadar azaltmaya dahi sebep teşkil edememiştir. Yürüdük,
muvaffak olduk, yürüdükçe, muvaffak oldukça maddi güçlükler
kendiliğinden ortadan kalktı.
1926
Türk Milleti, kendisi için, kendi geleceği ve kurtuluşu
için çalışan müteşebbisleri, heyetleri güçlükler karşısında
bırakmayacak kadar yüksek vatanseverlik ve yüksek şeref
hisleriyle donanmıştır.
1926
Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh, bütün
vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla
ıslanmadıkça, terk olunamaz. Onun için küçük, büyük her
cüzütamı, bulunduğu mevziden atılabilir. Fakat küçük, büyük
her cüzütam ilk durabildiği noktada, tekrar düşmana karşı
cephe teşkil edip muharebeye devam eder. Yanındaki cüzütamın
çekilmeye mecbur olduğunu gören cüzütamlar, ona tabi olamaz.
Bulunduğu mevzide nihayete kadar sebat ve mukavemete mecburdur.
Nisan 1922
Vatan mutlaka selâmet bulacak, millet mutlaka mutlu olacaktır.
Çünkü kendi selâmetini, kendi saadetini memleketin ve milletin
saadeti ve selâmeti için feda edebilen vatan evlâtları çoktur.
Nisan 1922
Birinci İnönü Meydan Muharebesi, inkılâp tarihimizin çok
mühim, çok verimli bir sayfasıdır. Gelecek nesiller ve bütün
dünya bu sayfayı araştırıp inceledikçe Türk inkılâbını yapan
bugünkü Türk ordusunu ve bu orduyu bağrından çıkaran bugünkü
Türk Topluluğunu, elbette saygı ile anacak ve takdir edecektir.
1925
Birinci İnönü, muharebe meydanının ufuklarında yükselen
zafer güneşi, Türk milletinin yüksek fazilet ve mâneviyatının
belirtisidir. Bu doğuş karşısında büyük bozgunlar oldu...
1925
Birinci İnönü Zaferi, İkinci İnönü Zaferinin, Sakarya büyük
kanlı savaşının ve en nihayet Türk vatanının; Türk bağımsızlığının
ilk zafer müjdecisi olmuştur. Bu sebeple Birinci İnönü Meydan
muharebesini kazanan Türk ordusunun bütün mensupları, dünya
tarihinde unutulmaz şanlı bir menkibe sahibi olarak ebediyen
yaşayacaklardır.
1925
Türkiye Büyük Millet Meclisi ordusunun Sakaryada kazanmış
olduğu meydan muharebesi pek büyük bir meydan muharebesidir.
Harb tarihinde benzeri belki olmıyan bir meydan muharebesidir.
Büyük meydan muharebelerinden biri olan Mukden Meydan Muharebesi
dahi yirmibir gün devam etmemiştir.
1921
Subaylarımızın kahramanlıkları hakkında söyliyecek söz bulamam,
yalnız ifadede isabet edebilmek için diyebilirim ki, bu
muharebe subay muharebesi olmuştur. Bu sebeple subay arkadaşlarımın
en ufak rütbelisinden en büyük rütbelisine kadar kıymet
ve fedakârlıklarını bütün kalb ve vicdanımla ve takdirlerle
yadeylerim. Fertlerimizi methüsenadan çok yüksek görürüm.
Zaten bu milletin evlâdı başka türlü tasavvur edilemez.
Bu milletin evlâtlarının fedakârlıkları, kahramanlıkları
için ölçü bulunamaz. Askerlerimiz hakkında yeni bir şey
ilâve etmek isterim: Kahraman Türk askeri, Anadolu muharebelerinin
mânasını anlamış, yeni bir ülkü ile muharebe etmiştir.
1921
Böyle evlâtlara ve böyle evlâtlardan mürekkep ordulara malik
bir millet elbette hakkını ve bağımsızlığını bütün mânasiyle
muhafaza etmeğe muvaffak olacaktır. Böyle bir milleti bağımsızlığından
mahrum etmeğe kalkışmak hayal ile vakit geçirmektir.
1921
Afyonkarahisar-Dumlupınar meydan muharebesi ve onun son
devresi olan 30 Ağustos Türk tarihinin en büyük bir dönüm
noktasını teşkil eder. Milli tarihimiz çok büyük ve çok
parlak zaferlerle doludur. Fakat Türk milletinin burada
kazandığı zafer kadar keskin neticeli ve bütün tarihte,
yalnız bizim tarihimizde değil, dünya tarihinde yeni yön
vermekte kesin tesirli böyle bir meydan muharebesi hatırlamıyorum.
1924
Bu Anadolu zaferi tarih arasında, bir millet tarafından
tamamen benimsenen bir fikrin ne kadar kadir ve ne kadar
zinde bir kuvvet olduğunun en güzel bir misali olarak, kalacaktır.
1922
Biz, bu harekâtı, neticesini tamamen bilerek yaptık. Bütün
bunlar belki bütün dünyaya hayret verecek niteliktedir.
Onun için ordumuzun kudretini anlamayan ve anlamaktan âciz
olanlar bu muazzam eseri beklenmedik bir tesadüf eseri gibi
göstermek istiyorlar. Fakat; hiçbir vakit öyle değildir.
Hareket bütün teferruatına kadar tamamen düşünülmüş, tespit
olunmuş, hazırlanmış, idare edilmiş ve neticelendirilmiştir.
1922
Milletin mukadderatını doğrudan doğruya üzerine alarak karamsarlık
yerine ümit, perişanlık yerine düzen, tereddüt yerine azim
ve iman koyan ve yokluktan koskaca bir varlık çıkaran meclisimizin,
yiğit ve kahraman ordularının başında bir asker sadakat
ve itaatiyle emirlerinizi yerine getirmiş olduğumdan dolayı,
bir insan kalbinin nadiren duyabileceği bir memnuniyet içindeyim.
Kalbim bu sevinçle dolu olarak, pek aziz ve muhterem arkadaşlarımı,
bütün dünyaya karşı temsil ettikleri hürriyet ve bağımsızlık
fikrinin zaferinden dolayı tebrik ediyorum.
1922
Afyonkarahisar-Dumlupınar Meydan Muharebesi ve ondan sonra
düşman ordusunu tamamen imha veya esir eden ve kılıçtan
kurtulanları Akdenize, Marmaraya döken harekâtımızı izah
ve tavsif için söz söylemekten kendimi müstağni sayarım.
1927
Her safhasiyle düşünülmüş, hazırlanmış, idare edilmiş ve
zaferle neticelendirilmiş olan bu harekât, Türk ordusunun,
Türk subay ve kumanda heyetinin, yüksek kudret ve kahramanlığını
tarihte bir daha tesbit eden muazzam bir eserdir.
1927
Bu eser, Türk milletinin hürriyet ve bağımsızlık fikrinin
ölmez âbidesidir. Bu eseri meydana getiren bir milletin
evlâdı, bir ordunun Başkumandanı olduğumdan daima mesut
ve bahtiyarım.
1927
30 Ağustos Bayramında tebrikleri kabul ederken:
Bu
zaferi kazanan ben değilim. Bunu, asıl, tel örgüleri hiçe
sayarak atlayan, savaş meydanında can veren, yaralanan,
kendini esirgemeden düşmanın üzerine atılarak Akdeniz yolunu
Türk süngülerine açan kahraman askerler kazanmıştır. Ne
yazık ki onların herbirinin adını Kocatepe'nin sırtlarına
yazmak mümkün değildir. Fakat hepsinin ortak bir adı vardır:
Türk askeri... Tebriklerinizi onların namına kabul ediyorum!...
1928
Bütün arkadaşlarımın Anadolu'da daha başka meydan muharebeleri
verileceğini gözönüne alarak ilerlemesini ve herkesin fikri
güçlerini ve kahramanlık ve vatanseverlik kaynaklarını yarışırcasına
göstermeye devam etmesini isterim.
1922
Ordular; ilk hedefiniz Akdenizdir. İleri!
1922
Türk kumandanları, kumanda etmesini, Türk askeri ölmesini
bildi. Harbi kazanışımızın sırrı bundan ibarettir.
1922
Vatanın kurtuluşu, milletin görüş ve idaresi kendi alınyazısı
üzerinde kayıtsız şartsız hâkim olduğu zaman başlamış ve
ancak milletin vicdanından doğan ordularla olumlu ve kesin
neticelere ermiş.
1922
Memleketimizi hiçbir hak ve adalete dayanmayarak çiğnemek
ve çiğnetmek teşebbüsü, muzaffer ordumuzun fedakârane ve
cansiperane gayretiyle lâyık olduğu başarısızlığa uğratılmış
ve milletimiz, tarihin nadir kaydettiği bir zafer kazanarak
sevgili yurdumuzu kurtarmıştır.
1923
Şunu bir gerçek olarak biliniz ki, şeref hiçbir vakit bir
adamın değil, bütün milletindir. Eğer yapılan işler mühimse,
gösterilen muvaffakiyetler belli ise, inkılâplar dikkati
çekici ise her fert kendini tebrik etmelidir. Çünkü böyle
büyük şeyleri ancak çok kabiliyetli olan büyük milletler
yapabilir ve bu milletin her ferdi, böyle en kabiliyetli
ve büyük bir millete mensup olduğunu düşünerek kendini tebrik
etsin.
1923
Bütün bu muvaffakiyet yalnız benim eserim değildir ve olamaz.
Bütün muvaffakiyet, bütün milletin azim ve imanıyla çalışmasını
birleştirmesi neticesidir. Kahraman milletimizin ve seçkin
ordumuzun kazandığı başarı ve zaferlerdir.
1928
Kahraman Türk ordularının kazandıkları büyük zaferlerde
şahsıma düşmüş olan vazifeleri yapabilmişsem çok bahtiyarım.
Yalnız bu noktada bir gerçeği açıklamak için söyliyeyim
ki; benim, ordularımızı yönelttiğim hedefler, esasen ordularımın
her erinin, bütün subaylarının ve kumandanlarının görüşlerinin,
vicdanlarının, azimlerinin, ülkülerinin yönelmiş olduğu
hedefler idi.
1928
Her safhası vatan için, evlâtlarımızın torunları için şerefli
hâdiselerle dolu büyük bir kahramanlık menkıbesi teşkil
eden Anadolu muharebelerinin heyecan veren tafsilâtını tarihin
diline terkediyorum. Millet; milletin ruh sanatı, musikisi,
edebiyatı ve bütün estetiği, bu kutsal mücadelenin ilâhî
nağmelerini sonsuz bir vatan aşkının coşkun heyecanlarıyla
daima şakımalıdır.
1923
Geçirdiğimiz buhranlı günlerin şerefli kahramanlarını hep
beraber kutlayalım. Onlar arasında muharebe meydanlarında
düşman silâhiyle göğüsleri delinmiş bahtiyarlar olduğu gibi
yangınlarda, ateşlerde yakılmış bedbaht çocuklar, kadınlar
ve ihtiyarlar vardır. Onlar arasında namuslarına tecavüz
edilmiş, ebediyen ağlamağa mahkûm genç kızlar da vardır.
Onlar arasında yurtlarını kaybetmiş aileler, evlatlarını
gömmüş analar vardır ve yine onlar arasında muharebedeki
namus vazifesini şerefle yaparak bugün memleketlerine dönmüş
gaziler vardır. Onlardan şehitlik şarabını içmiş olanların
ruhlarına fatihalar sunalım.
1923
Milliyetçilik
Türk milletinin kuruluşunda etkili olduğu görülen tabiî
gerçekler şunlardır: a) Siyasî varlıkta birlik. B) Dil birliği.
C) Yurt birliği. D) Irk ve menşe birliği. E) Tarihî karabet.
F) Ahlâkî karabet.
1930
Türk milletinin teşekkülünde mevcut olan bu şartlar diğer
milletlerde hepsi birden yok gibidir. Daha umumî bir tarif
yapabilmek için diyelim ki; bir topluma millet diyebilmek
için bu şartlar, aynı zamanda bütün olarak veya kısmen,
bir arada bulunmak lâzımdır. Bütün milletler tamamen aynı
şartlar altında teşekkül etmemiş olduklarına göre Türk milletinde
yaptığımız gibi, diğer her millet ayrı olarak mütalâa edilmedikçe,
milliyet fikrini umumî ve ilmî olarak tarif etmek güçtür.
1930
Türk milliyetçiliği, ilerleme ve gelişme yolunda ve beynelmilel
temas ve münasebetlerde, bütün muasır milletlere muvazi
ve onlarla bir ahenkte yürümekle beraber, Türk içtimaî heyetinin
hususî seciyelerini ve başlı başına müstakil hüviyetini
mahfuz tutmaktır.
1930
Memleketin, fikrî ve ekonomik gelişmede, yüksek ilerleme
sahası olmasına çalışmak, idealimizdir. Fakat bu gelişmenin,
medenî ve millî sınırlar haricinde cereyan almasını prensiplerimize
uygun bulamayız.
1929
Biz doğrudan doğruya milliyetperveriz ve Türk milliyetçisiyiz.
Cumhuriyetimizin dayanağı Türk topluluğudur. Bu topluluğun
fertleri ne kadar Türk kültürüyle dolu olursa, o topluluğa
dayanan cumhuriyet de o kadar kuvvetli olur.
1930
Milliyetin çok bariz vasıflarından biri dildir. Türk milletindenim
diyen insan, herşeyden evvel ve mutlaka Türkçe konuşmalıdır.
Türkçe konuşmayan bir insan Türk kültürüne, topluluğuna
bağlılığını iddia ederse buna inanmak doğru olmaz.
1930
Türk milleti, millî hissi; dinî hisle değil, fakat insanî
hisle yanyana düşünmekten zevk alır. Vicdanında millî hissin
yanında, insanî hissin şerefli yerini daima muhafaza etmekle
övünür. Çünkü Türk milleti bilir ki, bugün medeniyetin yolunda
bağımsız ve fakat kendileriyle paralel yürüdüğü umum medenî
milletlerle karşılıklı insanî ve medenî münasebet, elbette
gelişmemize devam için lâzımdır ve yine malûmdur ki; Türk
milleti, her medenî millet gibi, mazinin bütün devirlerinde
keşifleriyle, yeni buluşlariyle medeniyet âlemine hizmet
etmiş insanların, milletlerin kıymetini takdir ve hâtıralarını
hürmetle muhafaza eder. Türk milleti, insaniyet âleminin
samimî bir alisedir.
1930
Türklerin vatan sevgisiyle dolu olan göğüsleri düşmanların
melun ihtiraslarına karşı daima demirden bir duvar gibi
yükselecektir.
1921
Gerektiği zaman vatan için bir tek fert gibi yekpare azim
ve karar ile çalışmasını bilen bir millet elbette büyük
istikbale lâyık ve namzet olan bir millettir.
1927
Yurt toprağı! Sana herşey feda olsun. Kutlu olan sensin.
Hepimiz senin için fedaiyiz. Fakat sen Türk milletini ebedî
hayatta yaşatmak için feyizli kalacaksın. Türk toprağı!
Sen, seni seven Türk milletinin mezarı değilsin. Türk milleti
için yaratıcılığını göster.
1930
Millet için ve milletçe yapılan işlerin hâtırası her türlü
hâtıraların üstünde tutulmazsa millî tarih mefhumunun kıymetini
takdir etmek mümkün olamaz.
1931
Millî seciyeyi derin tarihimizin ilham ettiği yüksek derecelere
çıkarmak heyecanla takip ettiğimiz büyük emellerimizdendir.
1931
Ne mutlu Türküm diyene
1933
Bizim yolumuzu çizen, içinde yaşadığımız yurt, bağrından
çıktığımız Türk Milleti ve bir de milletler tarihinin binbir
facia ve ıstırap kaydeden yapraklarından çıkardığımız neticelerdir.
1920
Bize milliyetçi derler. Ama, biz öyle milliyetçileriz ki,
bizimle işbirliği eden bütün milletlere hürmet ve riayet
ederiz. Onların milliyetlerinin bütün icaplarını tanırız.
Bizim milliyetçiliğimiz herhalde hodbince ve mağrurca bir
milliyetçilik değildir.
1920
Bir milletin ruhu zaptolunmadıkça, bir milletin azim ve
iradesi kırılmadıkça o millete hâkim olmanın imkânı yoktur.
Halbuki asırların yarattığı millî bir ruha, kuvvetli ve
daimi bir millî iradeye hiçbir kuvvet karşı koyamaz.
1.9.1924
Yetişecek çocuklarımıza ve gençlerimize, görecekleri tahsilin
hududu ne olursa olsun, en evvel, herşeyden evvel Türkiye'nin
istikbaline, kendi benliğine, millî an'anelerine düşman
olan bütün unsurlarla mücadele etmek lüzumu öğretilmelidir.
1922
Milletin varlığını devam ettirmek için fertleri arasında
düşündüğü müşterek bağ, asırlardan beri gelen şekil ve mahiyetini
değiştirmiş, yani millet, dinî ve mezhebî bağlar yerine
Türk milliyeti bağı ile fertlerini toplamıştır.
Kasım 1925
Bir fert için olduğu gibi, millet için de kudret ve kabiliyetini
fiilî eseriyle gösterip ispat etmedikçe, itibar ve ehemmiyet
beklemek beyhudedir. Kudret ve kabiliyetten mahrum olanlara
iltifat olunmaz. İnsanlık, adalet, mürüvet icaplarını, bütün
bu vasıfları haiz olduğunu gösterenler talep edebilir.
Esas kıymeti kendine veren ve mensup olduğu millet ve memleketi
ancak şahsiyeti ile kaim gören adamlar, milletlerinin saadetine
hizmet etmiş sayılmazlar. Ancak kendilerinden sonrakileri
düşünebilenler, milletlerini yaşamak ve ilerlemek imkânlarına
nail ederler. Kendi gidince ilerleme ve hareket durur zannetmek
bir gaflettir.
17 Mart 1937
Millî birlik duygusunu mütemadiyen ve her türlü vasıta ve
tedbirlerle besleyerek geliştirmek millî ülkümüzdür.
Ekim 1933
Başarılarda gururu yenmek, felâketlerde ümitsizliğe karşı
gelmek lâzımdır.
1930
Türk... Öğün, çalış, güven.
Tarihi, vukuat, hâdisat ve müşahadat hep insanlar ve milletler
arasında, hep milletin hâkim olduğunu göstermiştir. Milliyet
prensibi aleyhindeki büyük mikyasta fiilî tecrübelere rağmen,
yine milliyet hissinin öldürülemediği ve gene kuvvetle yaşadığı
görülmektedir. Tarih, bir milletin kanını, hakkını, varlığını
hiçbir zaman inkâr edemez.
Temmuz 1919
(Türk) Tarih tezi olgunlaştı. Onun üzerinde yürümek, durmadan
çalışmak lâzımdır. Bazı imansızlar olabilir. Bunlar yol
kesenlere benzeyebilir, aldırmayınız.
1938
Türk çocuğu ecdadını tanıdıkça, daha büyük işler yapmak
için kendinde kuvvet bulacaktır.
1924
Milletimiz, kuvvetli karakter, sarsılmaz sistem, ateşli
milliyetçilik, iktisadî muvaffakiyetlerden doğup çoğalacak
imkânlarla da kuvvetlendirilmelidir.
1924
Milletin toplumsal düzen ve sükûnu, hal ve istikbalde refahı,
saadeti, selâmeti ve masumiyeti, medeniyette ilerleme ve
yükselmesi için insanlardan, her hususta alâka, gayret,
nefsin feragatini ve icabettiği zaman seve seve nefsinin
fedasını talep eden, millî ahlâktır. Mükemmel bir millette,
millî ahlâkiyet icapları, o millet fertleri tarafından âdeta
muhakeme edilmeksizin vicdanî, hissî bir şevkle yapılır.
En büyük millî heyecan işte budur.
Millî ahlâkımız, medenî esaslarla ve hür fikirlerle beslenmeli
ve takviye olunmalıdır. Bu çok mühimdir; bilhassa dikkatinizi
çekerim. Tehdit esasına dayanan ahlâk, bir fazilet olmadıktan
başka itimada da lâyık değildir.
1924
Türk milleti kurtuluş savaşından beri, hattâ bu savaşa atılırken
bile mahkûm milletlerin hürriyet ve bağımsızlık dâvalariyle
ilgilenmeyi, o dâvalara yardım etmeyi benimsemiştir. Böyle
olunca kendi soydaşlarının hürriyet ve bağımsızlıklarına
kayıtsız davranması elbette uygun görülemez. Fakat milliyet
dâvası şuursuz ve ölçüsüz bir dâva şeklinde mütalâa ve müdafaa
edilmemelidir. Milliyet dâvası siyasî bir mücadele konusu
olmadan önce şuurlu bir ülkü meselesidir. Şuurlu ülkü demek,
müsbet ilme, ilmî usullere dayandırılmış bir hedef ve gaye
demektir. O halde propagandalarda müsbet usullere müracaat
etmek şarttır. Hareketlerin imkân sınırları ve sıraları
mutlaka hesaba katılmalıdır. Türkiye dışında kalmış olan
Türkler, ilkin kültür meseleleriyle ilgilenmelidirler. Nitekim
biz Türklük dâvasını böyle bir müsbet ölçüde ele almış bulunuyoruz.
Büyük Türk tarihine, Türk dilinin kaynaklarına, zengin lehçelerine,
eski Türk eserlerine önem veriyoruz. Baykal ötesindeki Yakut
Türklerinin dil ve kültürlerini bile ihmal etmiyoruz.
Tarih
Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana
sadık kalmazsa değişmeyen hakikat, insanlığı şaşırtacak
bir mahiyet alır.
1931
İnsan tarihin mânasını ancak olgun bir yaşa eriştikten sonra
anlıyor. Ve tarih ancak bu yaştan sonra yazılabilir. Çok
arzu ederdim ki bir kaç arkadaşla beraber hayatımızdan geri
kalan zamanı tarih yazmakla geçirelim!
Tarihi yapan akıl, mantık, muhakeme değil, belki bunlardan
ziyade duygulardır.
1923
Tarih ne güzel aynadır. İnsanlar, özellikle ahlâkta gelişmemiş
kavimler, en büyük kutsal kavramlar karşısında bile hasis
duygulara tâbi olmaktan nefislerini men edemiyor. Tarihin
sinesine geçen büyük hâdiselerde, bu hâdiseler içinde âmil
ve fâil olanların hal, hareket ve muameleleri onların ahlâk
seviyelerini ne açık gösterir.
1915
Tarihte şanlar, şöhretler kazanmış pek çok insanlar millî
noktadan fazilete sahip değildir. Meselâ hakikaten askerî
kudret sahibi olan, Moskova'ya kadar giden, yangınlar harabeler
üstünden Fransız ordusunu sürükleyip eriten Napolyon'u düşünürüz.
Onun hareketleri Fransız milletinin hakiki ve millî menfaatlerine
değil, kendi cihangirane emellerini tatmin içindi. Bunu
tatmin için Fransa'nın milyonlarca seçkin evlâdını eritti
ve nihayet hepinizin bildiğiniz âkıbete uğradı. Bizim Osmanlı
tarihindeki en büyük ve şanlı görülen hareketleri de aynı
noktadan tetkik, aynı mahiyette mukayese etmek mümkündür.
Ankara ve İstanbul şehirlerinden birine "Atatürk"adı
verilmesi için bir kanun teklifinin hazırlığı üzerine verdiği
cevap:
Bir
adın tarihte kalması ve ağızlarda söylenmesi için, şehirlerin
temellerine sığınmak şart değildir. Tarih zorlanmayı sevmeyen
nazlı bir peridir. Fikirleri tercih eder.
Büyük devletler kuran ecdadımız büyük ve şümullü medeniyetlere
de sahip olmuştur. Bunu aramak, tetkik etmek, Türklüğe ve
cihana bildirmek bizler için bir borçtur.
Türk çocuğu ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için
kendinde kuvvet bulacaktır.
Türkleri bütün dünyaya geri bir millet olarak tanıtan görüş
bizim de içimize girmiştir. Dörtyüz çadırlık bedevî bir
kabileden bir imparatorluk ve millet tarihini başlatmak
suretiyle imparatorluk zamanında Türklerin görüşü de bu
merkezdeydi. Evvelâ millete, tarihini, asîl bir millete
mensup bulunduğunu, bütün medeniyetlerin anası olan ileri
bir milletin çocukları olduğunu öğretmeliyiz.
1930
Eğer bir millet büyükse kendisini tanımakla daha büyük olur.
Türk çocuklarında kabiliyet her milletinkinden üstündür.
Türk kabiliyet ve kudretinin tarihteki başarıları meydana
çıktıkça, büsbütün Türk çocukları kendileri için lâzım gelen
hamle kaynağını o tarihte bulabileceklerdir. Bu tarihten
Türk çocukları bağımsızlık fikrini kazanacaklar, o büyük
başarıları düşünecekler, harikalar yaratan adamları öğrenecekler,
kendilerinin aynı kandan olduklarını düşünecekler ve bu
kabiliyetle kimseye boyun eğmeyeceklerdir.
Biz Balkanları niçin kaybettik biliyor musunuz? Bunun tek
bir sebebi vardır. Bu da İslâv araştırma cemiyetlerinin
kurduğu Dil Kurumlarıdır, bizim içimizdeki insanların millî
tarihlerini yazıp millî şuurlarını uyandırdığı zaman biz
Balkanlarda Trakya hudutlarına çekildik.
Bir Toplantı esnasında Türk Tarih Kurumu üyelerine söylenmiştir:
Ben
fani bir insanım, bir gün öleceğim, büyüklüğüne ve üstün
kabiliyetlerine inandığım Türk Milleti'nin gerçek tarihinin
yazılmasını sağlığımda görmek istiyorum. Onun için bu toplantılarda
kendimden geçiyor, her şeyi unutuyor, sizi yoruyorum. Beni
affedin.
1933
Alemdar Mustafa Paşa ile Mustafa Reşit Paşa'yı severim,
fakat Alemdar'ın biraz kültürü olsa idi Cumhuriyet ilân
ederdi. Mustafa Reşit Paşa'nın biraz kültürü, Alemdar'ın
kudreti birleştirilseydi, ben tarihe başka bir vazife ile
girerdim.
Türk Kadını
Büyük atalarımız ve onların anaları, tarihin, olayların
tanıklığıyla sabittir ki, cidden yüksek faziletler göstermişlerdir.
Burada birçok noktalardan sayabileceğimiz o faziletlerin
en büyüğü ve en ehemmiyetlisi kıymetli evlâtlar yetiştirmeleriydi.
Şunu söylemek istiyorum ki, kadınlarımızın umumî vazifelerde
üzerlerine düşen hisselerden başka kendileri için en ehemmiyetli,
en hayırlı, en faziletli bir vazifeleri de iyi anne olmaktır.
Bugünün anaları için gerekli özellikler taşıyan evlât yetiştirmek,
evlâtlarını bugünkü hayat için faal bir uzuv haline koymak,
pek çok yüksek özelliği şahıslarında taşımalarına bağlıdır.
Bu sebeple kadınlarımız hattâ erkeklerden daha çok aydın,
daha çok feyizli, daha fazla bilgili olmağa mecburdurlar.
Eğer hakikaten milletin anası olmak istiyorlarsa böyle olmalıdırlar.
1923
Bizce: Türkiye Cumhuriyet anlamınca kadın, bütün Türk tarihinde
olduğu gibi bugün de en muhterem mevkide, her şeyin üstünde
yüksek ve şerefli bir mevcudiyettir.
Bizim dinimiz hiçbir vakit kadınların erkeklerden geri kalmasının
talep etmemiştir. Allah'ın emrettiği şey, erkek ve kadının
beraber olarak ilim ve bilgiyi kazanmasıdır. Kadın ve erkek
bu ilim ve bilgiyi kazanmasıdır. Kadın ve erkek bu ilim
ve bilgiyi aramak ve nerede bulursa oraya gitmek ve onunla
donanmak mecburiyetindedir. İslâm ve Türk tarihi tetkik
edilirse görülür ki, bugün kendimizi bir türlü kayıtlarla
bağlı zannettiğimiz şeyler yoktur. Türk sosyal hayatında
kadınlar ilim ve bilgi yönünden ve diğer hususlarda erkeklerden
asla geri kalmamışlardır. Belki daha ileri gitmişlerdir.
1923
Türk kadını dünyanın en münevver, en faziletli ve en ağır
kadını olmalıdır. Ağır siklette değil; ahlâkta, fazilette
ağır, ağırbaşlı bir kadın olmalıdır. Türk kadınının vazifesi,
Türk'ü zihniyetiyle, bazusiyle, azmiyle koruma ve müdafaaya
gücü yeter nesiller yetiştirmektir. Milletin kaynağı, sosyal
hayatın esası olan kadın, ancak faziletli olursa vazifesini
yapabilir. Herhalde kadın çok yüksek olmalıdır.
1925
Türkiye Cumhuriyetinin esas düşüncesi, kadınları değil,
erkekleri dahi, savaş meydanına götürmemektir. Fakat Türk
Milleti'nin yüksek varlığına, herhangi taraftan olursa olsun,
ilişildiği zaman, işte o vakit Türk kadınları Türk erkeklerinin
bulunduğu yerde hazır ve gözleyici ve faal olacaklardır.
Bu, insanlığın yüksek huzuru, sükûnu ve dünya insanlığı
için lâzım bir ödev olduğundandır ki, Türk kadını bunu yapacaktır
ve yapagelmektedir ve yapar.
Bizim toplumumuzun başarı gösterememesinin sebebi kadınlarımıza
karşı gösterdiğimiz ilgisizlik kusurdan doğmaktadır. İnsanlar
dünyaya alnında yazılı olduğu kadar yaşamak için gelmişlerdir.
Yaşamak demek faaliyet demektir. Bu sebeple bir toplumun
bir organı faaliyette bulunurken diğer organı işlemezse
o toplum felcolmuştur. Bir toplumun hayat çalışması ve muvaffak
olması için çalışmanın ve muvaffak olabilmenin bağlı olduğu
bütün sebep ve şartları benimsemesi gerekir. Bundan ötürü
bizim toplumumuz için ilim ve teknik gerekli ise bunları
aynı derecede hem erkek, hem de kadınlarımızın edinmeleri
lâzımdır. Malûmdur ki, her safhada olduğu gibi sosyal hayatta
dahi iş bölümü vardır. Bu umumî iş bölümü arasında kadınlar
kendilerine ait olan vazifeleri yapacakları gibi aynı zamanda
sosyal topluluğun refahı, saadeti için gerekli gündelik
çalışmaya dahil olacaklardır.
1923
Kadının en büyük vazifesi analıktır. İlk terbiye verilen
yerin, ana kucağı olduğu düşünülürse bu vazifenin ehemmiyeti
lâyıkiyle anlaşılır. Milletimiz kuvvetli bir millet olmaya
karar vermiştir. Bugünün gereçlerinden biri de kadınlarımızın
her hususta yükselmelerini temindir. Bu sebeple kadınlarımız
da âlim ve teknik bilgi sahibi olacaklar ve erkeklerin geçtikleri
bütün tahsil derecelerinden geçeceklerdir. Sonra kadınlar
sosyal hayatta erkeklerle beraber yürüyerek birbirinin yardımcısı
ve koruyucusu olacaklardır.
1923
Arkadaşlar, Türk milleti çok büyük vak'alarla ispat etti
ki, yenilik sever ve inkılâpçı bir millettir. Son senelerden
önce de milletimiz yenileşme yolları üzerinde yürümeğe,
sosyal inkılâba teşebbüs etmemiş değildir. Fakat hakikî
neticeler görülemedi. Bunun sebebini araştırdınız mı? Bence
sebep işe esasından, temelinden başlanmamış olmasıdır. Bu
hususta açık söyleyeceğim: Bir toplum, bir millet, erkek
ve kadın denilen iki cins insandan meydana gelir. Kaabil
midir ki bir kütlenin bir parçasını ilerletelim, diğerine
müsamaha edelim de kütlenin hepsi yükselme şerefine erişebilsin?
Mümkün müdür ki bir topluluğun yarısı topraklara zincirlerle
bağlı kaldıkça diğer kısmı göklere yükselebilsin? Şüphe
yok yükselme adımları, dediğim gibi, iki cins tarafından
beraber, arkadaşça atılmak ve ilerleme ve yenilik alanında
birlikte yol alınmak gerektir. Böyle olursa inkılâp muvaffak
olur.
1925
Ey kahraman Türk kadını, sen omuzlar üzerinde göklere yükselmeye
lâyıksın.
Anaların bugünkü evlâtlarına vereceği terbiye eski devirlerdeki
gibi basit değildir. Bugünün anaları için gerekli vasıfları
taşıyan evlât yetiştirmek, evlâtlarını bugünkü hayat için
faal bir uzuv haline koymak pek çok yüksek vasıflar taşımalarına
bağlıdır. Onun için kadınlarımız, hattâ erkeklerimizden
çok aydın, daha çok feyizli, daha fazla bilgili olmaya mecburdurlar;
eğer hakikaten milletin anası olmak istiyorlarsa.
İnsan topluluğu kadın ve erkek denilen iki cins insandan
mürekkeptir. Kabil midir ki, bu kütlenin bir parçasını ilerletelim,
ötekini ihmal edelim de kütlenin bütünlüğü ilerleyebilsin.
Mümkün müdür ki, bir cismin yarısı toprağa zincirlerle bağlı
kaldıkça öteki kısmı göklere yükselebilsin?
Dünyada hiçbir milletin kadını, "Ben Anadolu kadınından
daha fazla çalıştım, milletimi kurtuluşa ve zafere götürmekte
Anadolu kadını kadar hizmet gösterdim" diyemez.
Kadınlarımız haddizatında içtimaî hayatta erkeklerimizle
her vakit yanyana yaşadılar. Bugün değil, eskiden beri,
uzun zamandan beri kadınlarımız erkeklerle başabaş mücadele
hayatında, ziraat hayatında, geçim temininde erkeklerimizden
yarım adım geri kalmayarak yürüdüler.
Belki erkeklerimiz memleketi istilâ eden düşmana karşı süngüleriyle,
düşmanın süngülerine göğüs germekle düşman karışsında buldular.
Fakat erkeklerimizin teşkil ettiği ordunun zayıf kaynaklarını
kadınlarımız işletmiştir. Memleketin var olması imkânını
hazırlayan kadınlarımız olmuştur ve kadınlarımız olmaktadır.
Kimse inkâr edemez ki, bu harpte ve ondan evvelki harplerde
milletin hayat kabiliyetini tutan hep kadınlarımızdır.
Çift süren, tarlayı eken, ormandan odun ve keresteyi getiren,
mahsulleri pazara götürerek paraya çeviren, aile ocaklarının
dumanını tüttüren, bütün bunlarla beraber sırtıyla, kağnısı
ile kucağındaki yavrusuyla, yağmur demeyip cephenin mühimmatını
taşıyan hep onlar, hep o ilâhi Anadolu kadınları olmuştur.
Türk Milleti
Benim hayatta yegâne fahrim, servetim Türklükten başka bir
şey değildir.
1923
Bu memleket tarihte Türktü, halde Türktür ve ebediyen Türk
olarak yaşayacaktır.
1923
Türk! Öğün. Çalış. Güven.
1925
Bir Türk dünyaya bedeldir.
1925
İngiliz ateşemiliterinin sorduğu bir sorunun cevabıdır:
Anasının
ve babasının asilliğiyle iftihar eden Tedoz, İtalya yarımadasına
inmek isteyen Türk Attillâ'ya, barış görüşmesinden önce
sormuş:
"Siz
hangi asîl ailedensiniz?" Attillâ da ona cevap vermiş:
"Ben asîl bir milletin evlâdıyım!" İşte benim
cevabım da size budur!"
Türk milleti büyük bir arslandır. Biz hepimiz onun tüyleri
arasına sıkışmış ve sığınmış göz ile görülmez küçük varlıklarız.
O arslanın büyük hareketleri ve hamleleri ise inkılâp hareketleri
ve hamleleridir. Bu arslanı tahrik edebilmek... İşte bizim
için iftihar edebilecek rol budur.
1931
Ben batı milletlerini, bütün dünyanın milletlerini tanırım.
Fransızları tanırım, Almanları, Rusları ve bütün dünyanın
milletlerini şahsen tanırım ve bu tanışmam da harb sahalarında
olmuştur, ateş altında olmuştur. Ölüm karşısında olmuştur.
Yemin ederek size temin ederim ki, bizim milletimizin manevî
kuvveti bütün milletlerin manevî kuvvetinin üstündedir.
1920
Türk milleti, güzel her şeyi, her medenî şeyi, her yüksek
şeyi sever, takdir eder. Fakat muhakkaktır ki, herşeyin
üstünde tapındığı bir şey varsa, o da kahramanlıktır. Bu
sözlerim şüphesiz bugünkü uyanık Türk gençliğinin kulaklarında
yüksek ve tesirli akisler yapacaktır. Yüksek huylarına ehemmiyetle
baktığım Türk çocuklarından daha az şey istemem.
Bizim başka milletlerden hiçbir eksiğimiz yok. Cesuruz,
zekiyiz, çalışkanız, yüksek maksatlar uğrunda ölmesini biliriz.
Millet ve biz yok, birlik halinde millet var. Biz ve millet
ayrı ayrı şeyler değiliz. Ve şunu kat'i olarak söyleyeyim
ki bir millet, varlığı ve bağımsızlığı için herşeye girişir
ve bu gaye uğrunda her fedakârlığı yaparsa, muvaffak olmaması
mümkün değildir. Elbette muvaffak olur. Muvaffak olamaz
ise o millet ölmüş demektir. Şu halde millet yaşadıkça ve
her türlü fedakârlıkta bulundukça muvaffak olamaması hatıra
gelmez ve böyle bir şey söz konusu olamaz.
1919
Dünyanın bize hürmet göstermesini istiyorsak evvelâ bizim
kendi benliğimize ve milliyetimize bu hürmeti hissen, fikren,
fiilen, bütün iş ve hareketlerimizle gösterelim; bilelim
ki millî benliğini bulmayan milletler başka milletlerin
avıdır.
1923
Felâketler, elemler, mağlûbiyetler milletler üzerinde bir
takım etkenlerin vücut bulmasına sebebiyet verir. Bu etkenlerin
başlıcası, öyle kara günlerinde sonra milletlerin uyanması
vakalarını bulması ve kendi benliğini duymasıdır.
Milletleri yükselten bu özelliklere bir etken daha ilâve
edelim: İntikam hissi... Milletlerin kalbinde intikam hissi
olmalı. Bu alelâde bir intikam değil, hayatına, ikbaline,
refahına düşman olanların zararlarını yoketmeye yönelen
bir intikamdır. Bütün dünya bilmeli ki, karşımızda böyle
bir düşman oldukça onu affetmek elimizden gelmez ve gelmeyecektir.
Düşmana merhamet acizlik ve zaaftır. Bu, insaniyet göstermek
değil, insanlık özelliğinin yokoluşunu ilân etmektir.
1923
Mazinin kararsız, çürümüş zihniyeti ölmüştür. Bütün dünya
bilmelidir ki, Türk milleti hakkını, haysiyetini, şerefini
tanıtmağa kadirdir. Türk vatanının bir karış toprağı için
bütün millet bir vücut olarak ayağa kalkar. Haysiyetinin
bir zerresine, vatanın bir avuç toprağına vuku bulacak tecavüzün
bütün mevcudiyetine vurulmuş darbe olacağını artık Türk
milletinin farketmediğini sanmak hatadır.
1924
Bu dünyadan göçerek Türk milletine veda edeceklerinin çocuklarına
kendinden sonra yaşayacaklara, son sözü bu olmalıdır: "Benim
Türk milletine, Türk cemiyetine, Türklüğün istikbaline ait
ödevlerim bitmemişti, siz onları tamamlayacaksınız. Siz
de sizden sonrakilere benim sözümü tekrar ediniz."
1935
Bu sözler bir ferdin değil, bir Türk Milleti duygusunun
ifadesidir. Bunu, her Türk bir parola gibi kendinden sonrakilere
mütemadiyen tekrar etmekle son nefesini verecektir. Her
Türk ferdinin son nefesi, Türk Milleti'nin nefesinin sönmiyeceğini
onun ebedi olduğunu göstermelidir. Yüksek Türk, senin için
yüksekliğin hududu yoktur. İşte parola budur.
1935
Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü,
temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye
Cumhuriyetidir. Bundaki muvaffakiyeti Türk milleti'nin ve
onun değerli ordusunun bir ve beraber olarak kararlı bir
şekilde yürümesine borçluyuz. Fakat yaptıklarımızı asla
kâfi görmeyiz. Çünkü daha çok ve daha büyük işler yapmak
mecburiyetinde ve azmindeyiz. Yurdumuzu dünyanın en mamur
ve en medenî memleketleri seviyesine çıkaracağız. Millî
kültürümüzü çağdaş medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız.
Daha az zamanda daha büyük işler başaracağız. Bunda muvaffak
olacağımıza şüphem yoktur. Çünkü Türk Milleti'nin karakteri
yüksektir. Türk Milleti çalışkandır, Türk Milleti zekidir.
Çünkü Türk Milleti millî birlik ve beraberlikte güçlükleri
yenmesini bilmiştir. Ve çünkü Türk Milleti'nin yürümekte
olduğu ilerleme ve medeniyet yolunda elinde ve kafasında
tuttuğu meşale müspet ilimdir.
Şunu da ehemmiyetle belirtmeliyim ki, yüksek bir insan cemiyet
olan Türk Milleti'nin tarihî vasfıda güzel sanatları sevmek
ve onda yükselmektir. Bunun içindir ki, milletimizin yüksek
karakterini, yorulmaz çalışkanlığını, fıtrî zekâsını, ilme
bağlılığını, güzel sanatlara sevgisini, millî birlik duygusunu
mütemadiyen ve her türlü vasıta ve tedbirlerle besliyerek
inkişaf ettirmek millî ülkümüzdür.
Türk Milleti,
Ebediyete
akıp giden her on senede bu büyük millet bayramını daha
büyük şereflerle, saadetlerle huzur ve refah içinde kutlamanı
gönülden dilerim.
Ne mutlu Türküm diyene!
1933
Memleket ve millet hizmetlerinde baş olmak isteyenlerin
ilham kaynağı, milletin hakikî hisleri ve emelleridir. Bizim
anılmağa değer bir hareketimiz varsa o da milletin duygu
ve eğilimlerinde varlığına temas etmeğe çalışmaktan ibarettir.
Her türlü muvaffakiyet sırrının, her nevi kuvvetin, kudretin
hakikî kaynağının, milletin kendisi olduğuna kanaatimiz
tamdır.
1925
Söz söyleyen arkadaşlarımızdan biri bana nereden ilham ve
kuvvet aldığımı sordu. Arkadaşlarımızın sorduğu ilham ve
kuvvet kaynağı, milletin kendisidir. Milletin müşterek eğilimi,
umumî fikri olduğunu inkâr edenler de vardır. Bu gibileri,
hepiniz çok işitmişsinizdir. Bu gibiler memleket ve milletle
alâkasız, dalgın insanlardır. Memleketimizin ve milletimizin
başına gelmiş olan bunca felâketler hiç şüphe etmemelidirki,
bu dalgın insanların memleketin talihini ve iradesine ellerinde
tutmuş olmalarından ileri gelmiştir.
Bir topluluğun mutlaka ortaklaşa bir fikri vardır. Eğer
bu her zaman dile getirilemiyor ve belirtilemiyorsa, onun
yokluğuna karar verilmemelidir. O, yapılan işlerde mutlaka
mevcuttur. Varlığımız, bağımsızlığımızı kurtaran bütün işler
ve hareketler, milletin müşterek fikrinin, arzusunun, azminin
yüksek belirtisinden başka bir şey değildir.
1925
Biz, ilhamlarımızı, gökten ve görünmez âlemlerden değil,
doğrudan doğruya hayattan almış bulunuyoruz. Bizim yolumuzu
çizen; içinde yaşadığımız yurt, bağrından çıktığımız Türk
Milleti ve bir de milletler tarihinin binbir facia ve ıstırap
kaydeden yapraklarından çıkardığımız neticelerdir.
1937
Bu millet hakikî eğilimine zıt düşünceye sapanlara iltifat
etmemektedir. Bununla bugün çok övünüyorum. Bundaki isabetin
sırrını izah için derhal söylemeliyim ki bizim ilham kaynağımız
doğrudan doğruya büyük Türk Milleti'nin vicdanı olmuştur
ve daima olacaktır. Bütün hareketi, verimi, kuvveti millî
vicdandan aldıkça, bütün teşebbüslerimizde milletin sağ
duyusunu, rehber saydıkça şimdiye kadar olduğu gibi bundan
sonra da milleti doğru hedeflere eriştireceğimize imanımız
tamdır.
1925
Giriştiğimiz büyük işlerde, milletimizin yüksek kabiliyeti
ve yüksek sağduyusu başlıca rehberimiz ve başarı kaynağımız
olmuştur. Bu büyük millet, arzu ve istidadının yöneldiği
istikametleri görmeye çalışan ve görebilen evlâdını daima
takdir ve himaye etmiştir.
1926
Millet sevgisi kadar büyük mükâfat yoktur. İstiklâl harbinde
benim de milletime ettiğim bir takım hizmetler olmuştur
zannederim. Fakat, bunlardan hiçbirini kendime mal etmedim.
Yapılanın hepsi milletin eseridir, dedim; aranacak olursa,
doğrusu da budur. Mazide sayısız medeniyet kurmuş bir ırkın
ve milletin çocukları olduğumuzu isbat etmek için, yapmamız
lâzımgelen şeylerin hepsini yaptığımızı ileri süremeyiz;
bugüne ve yarına bırakılmış daha birçok büyük işlerimiz
vardır. İlmî çalışmalarda bunlar arasındadır. Beni seven
arkadaşlarıma tavsiyem şudur: şahsınız için değil, fakat
mensup olduğunuz millet için elbirliği ile çalışalım; çalışmaların
en yükseği budur.
1923
Milletimizi şimdiye kadar söylediğim sözlerle ve hareketlerimle
aldatmamış olmakla övünç duyuyorum. "Yapacağım. Yapacağız.
Yapabiliriz" dediğim zaman onların gerçekten yapabileceğime
inanmıştır. Nitekim Sakarya Muharebesi başlamadan evvel
"Düşmanı memleketimiz içinde boğacağız" demiştim.
Bana bazı mühim sayılan yerlerden müracaatlar vâki olarak
"milleti beyhude yere kırdırmayınız" demişler;
Romenlerden, Bulgarlardan, Yunanlılardan bahsederek kurtuluşumuzu
geleceğe bırakmanın uygun olacağını söylemişlerdi. Fakat
milletin kabiliyetini, imanını gözönüne alarak onlara "Hayır,
yapacağız!" demiştim. Şimdi de milleti refaha, ilerlemeye,
memleketi mutluluğa sevketmek için mevcut kabiliyetimizi
gözönünde alarak "Bunu da yapacağız!" diyorum.
1923
Hiçbir sözümde milletime karşı geri alma durumunda kalmadım.
Onları söylerken bir hayal peşinde koşan gibi, hayal şakıyan
bir şair gibi değil, onları söylemekliğim bu milletteki
kabiliyet unsurlarını bilmekliğimden idi.
1923
Türk milleti kahramanlıkta olduğu kadar, istidat ve liyakatte
de bütün milletlerden üstündür.
Mühim bir vazifenin yapılışında benden evvel işe girişen,
millet olmuştur. Benim şu veya bu sebeple tehir ettiğim
mühim vazifeyi millet bana ihtar etmiş ve yaptırmıştır.
Bunu milletin müşterek ruhundaki yükseklik ve erginliğe
parlak bir misal olarak anmayalım.
1925
Benim için en büyük korunma noktası ve şefaat kaynağı milletimin
sinesidir.
1919
Bu millet kılı kıpırdamadan dava uğruna ve benim uğruma,
canını vermeğe hazır olmasaydı ben hiçbir şey yapamazdım.
Ben binbir müşkül karşısında yılacak bir insan olsa idim
büyük işlerin rehberliğinde, milletim beni yaya bırakırdı.
Milletimin iyi niyetine daima minnettarım.
Ben gerektiği zaman en büyük hediyem olmak üzere Türk milletine
canımı vereceğim.
Haziran
1937
Hayatımın bütün safhalarında olduğu gibi, son zamanların
buhranları ve felaketleri arasında da, bir dakika geçmemiştir
ki, her türlü huzur ve istirahatimi, her nev'i şahsi duygularımı,
milletin selameti ve saadeti namına feda etmekten zevk duymayayım.
1937
Dünya üzerinde yaşamış ve yaşayan milletler arasında demokrat
doğan yegâne millet Türklerdir.
1937
Kudretsiz dimağlar, zayıf gözler, hakikati kolay göremezler.
O gibiler büyük Türk milletinin yüksek seviyesine nazaran
geri adamlardır.
1925
Millet, muasır medeniyetin bütün milletlere temin ettiği
hayat ve vasıtaları, esasta ve şekilde aynen ve tamamen
gerçekleştirmeye kati karar vermiştir. Millet, yenilik ve
ıslahat sahasında gösterdiği gayretlerin asırlardan beri
olduğu gibi, türlü yalan ve dolanla biran bile durmasına
müsaade etmemek azmindedir.
1925
Millet, milletlerarası umumi mücadele sahasında hayat sebebi
ve kuvvet sebebi olacak ilim ve vasıtanın ancak muasır medeniyette
bulunabileceğini, sabit olmuş bir hakikat diye benimsemiştir.
1925
Millet, saydığım değişiklikler ve inkılapların tabii ve
zaruri icabı olarak umumi iradesinde ve bütün kanunlarında,
ancak dünya ihtiyaçlarından mülhem ve ihtiyacın değişmesiyle
değişip gelişmesi esas olan dünyevi bir idare zihniyetini
hayat düsturu saymıştır.
1925
Bu büyük millet, arzu ve istihdadının yönelmiş olduğu istikametleri
göstermeye çalışan ve görebilen evladını daima takdir ve
himeya etmiştir.
1926
İki Mustafa Kemâl vardır. Biri, ben, fâni Mustafa Kemâl;
diğeri milletin içinde yaşattığı Mustafa Kemâller idealidir.
Ben onu temsil ediyorum. Herhangi bir tehlike ânında ben
ortaya çıktımsa, beni bir Türk anası doğurmadı mı? Feyiz
milletindir, benim değildir.
1935
Türk milletinin istidadı ve katî kararı medeniyet yolunda,
durmadan, yılmadan ilerlemektedir.
1924
Türk milleti şuurla ve bunca bin senelerin açtığı devasız
yaraları acele tedavi etmek ıstırabiyle, hakikat denilen
cevheri bulmuş olduğuna inanarak, uzun adımlarla kurtuluş
aramaya karar vermiştir. Bunun önüne sed çekmek isteyeceklerin
âkıbeti Türkün kuvvetli ayakları altında ezilmektir.
Silâhı ile olduğu gibi aklı ile de mücadele mecburiyetinde
olan milletimizin birincisinde gösterdiği kudreti, ikincisinde
de göstereceğine asla şüphem yoktur. Milletimizin sâf seciyesi
istidat ile doludur.
15 Temmuz 1921
Samsun'a ayak bastıktan sonra derhal memleket ve milleti
yokladım. Gördüm ki, memleketin ve milletin temayülü istiklâl
müdafaasında tereddüt edenleri utanılır mevkiinde bırakabilecek
mahiyettedir. Filhakika iki seneden beri bütün dünyanın
şahit olduğu olaylar düşüncelerimde isabet ve milletin azim
ve imânında hakikî salâbet olduğunu ispat etti.
23 Nisan 1921
Hiçbir zafer gaye değildir. Zafer ancak kendisinden daha
büyük bir gayeyi elde etmek için belli başlı vasıtadır.
Gaye fikirdir. Zafer bir fikrin istihsal ve hizmet nisbetinde
kıymet ifade eder. Bir fikrin istihsaline dayanmayan zafer
payidar olamaz. O boş bir gayrettir.
Bizi diğer medeni milletler arasında geri bıraktıran adlî,
siyasî, iktisadî, malî zincirler kırılmıştır. Parçalanmıştır...
Bugüne kadar kazandığımız muvaffakıyet, bize ancak terakki
ve medeniyete doğru bir yol açmıştır. Yoksa terakki medeniyeti
henüz ulaşılmış değildir.
Büyük davamız, en medenî ve müreffeh millet olarak varlığımızı
yükseltmektir. Bu yalnız kurumlarında değil düşüncelerinde
temelli bir inkılâp yapmış olan Büyük Türk Milletinin dinamik
idealidir. Bu idealin en kısa bir zamanda kavramak için,
fikir ve hareketi, beraber yürütmek mecburiyetindeyiz. Bu
teşebbüste, başarı ancak, süreli bir planla ve rasyonel
çalışmakla mümkün olabilir.
Türkiye'nin gerçek sahibi ve efendisi, hakiki üretici olan
köylüdür. O halde, herkesten daha çok refah, mutluluk ve
servete hak kazanmış ve lâyık olan köylüdür.
Ce: >>>>>m.kemal AtatÜrk'Ün GenİŞ Hayat Bİyografİsİ & Aİlesİ<<<<<
ATATÜRK İLKELERİ
Atatürk ilkeleri, altı ana başlık altında toplanabilir:
Cumhuriyetçilik:
Atatürk devrimleri siyasi nitelik taşır. Çok uluslu bir
İmparatorluktan ulus devlete geçiş gerçekleştirilmiş ve böylece
modern Türkiye'nin ulusal kimliği oluşturulmuştur. Bu kimliğin oluşmasında, kul nitelikli insanların yurttaş-birey niteliği kazanması önemli bir noktadır. Atatürk bunun yolunu, kısaca halkın kendi kendisini idaresi, yani demokrasi demek olan Cumhuriyet’te görmüştür. Halkçılık:
Gerek içeriği gerekse hedefleri açısından bakıldığında, Cumhuriyet Devrimi
ayrıca bir sosyal devrim niteliği de taşır. Başta İsviçre Medeni Kanunu
olmak üzere, Batı kanunlarının Türkiye'de uygulamaya konulmasıyla birlikte
kadınların statüsünde köklü değişiklikler olmuş, 1934
yılında kabul edilen bir kanun ile kadınlar seçme ve seçilme hakkını almışlardır.
Atatürk çeşitli ortamlarda, Türkiye'nin gerçek yöneticilerinin köylüler
olduğunu söylemiştir. Aslında bu durum Türkiye için bir gerçek olmaktan
çok bir hedef niteliğindedir. Halkçılık ilkesi sınıf ayrıcalıklarına ve sınıf
farklılıklarına karşı olmak ve hiçbir bireyin, ailenin,
sınıfın veya organizasyonun diğerlerinin daha üzerinde olmasını kabul
etmemek demektir. Halkçılık, Türk vatandaşlığı olarak ifade
edilen bir fikre dayanır. Gurur ile birleşen vatandaşlık fikri,
halkın daha fazla çalışması için gerekli psikolojik teşviki
sağlar, birlik fikrinin ve ulusal bir kimliğin kazanılmasına yardımcı olur. Laiklik:
Laiklik yalnızca devlet ve dinin birbirinden ayrılması anlamına
gelmez ayrıca eğitim, kültür ve yasama alanlarının da dinden bağımsız olması
anlamını taşır. Laiklik, devletin dini düşünce ve dini kuruluşların etkisinden bağımsız
olması, ve genel olarak düşünce özgürlüğü anlamına gelmektedir.
Devrimlerin birçoğu laikliği gerçekleştirmek amacıyla yapılmış ve diğerleri
ise laikliğe ulaşılmış olması sayesinde gerçekleştirilebilmiştir. Laiklik ilkesi
akılcı ve dini siyasetin dışında tutan bir ilkedir.
Osmanlı döneminde matbaanın geciktirilmesinde olduğu gibi dinin yenilikler karşısında nasıl tutucu bir silah haline geldiğini yaşamış olan Türkiye Cumhuriyeti kurucuları açısından dinin din dışı sivil yapı üzerinde yaratabileceği baskıları önlemenin bir aracıdır. Devrimcilik:
Atatürk'ün ortaya koyduğu en önemli ilkelerden birisi de devrimciliktir. Bu ilkenin anlamı
Türkiye'nin devrimler yaparak geleneksel kuruluşlarını modern kuruluşlarla değiştirmiş olmasıdır.
Geleneksel kavramların bir kenara itilip modern kavramların benimsenmesi demektir.
Devrimcilik ilkesi, yapılmış olan devrimlerin tanınıp kabul edilmelerinin çok ötesine geçmiştir.Milliyetçilik:
Cumhuriyet devrimi ayrıca milliyetçi bir devrimdir. Bu milliyetçilik
ırkçı bir yapıda değildir; yurtseverlikle sınırlıdır. Bu devrimin amacı, Türkiye Cumhuriyetinin bağımsızlığının korunması ve ayrıca Cumhuriyetin siyasal yönden gelişmesidir.
Bu milliyetçilik, tüm diğer ulusların bağımsızlık haklarına saygılıdır; sosyal içeriklidir;
yalnızca anti - emperyalist olmayıp, aynı zamanda gerek hanedan yönetimine,
gerekse herhangi bir sınıfın Türk toplumunu yönetmesine de karşıdır ve nihayet bu milliyetçilik
Türk devletinin vatanı ve halkı ile bölünmez bir bütün olduğu ilkesine inanmaktadır. Devletçilik:
Mustafa Kemal Atatürk yapmış olduğu açıklamalarda ve politikalarında Türkiye'nin
bir bütün olarak modernizasyonunun ekonomik ve teknolojik gelişmeye önemli ölçüde bağlı
olduğunu ifade etmiştir. Bu bağlamda, devletçilik ilkesini de devletin, ülkenin genel ekonomik faaliyetlerinin düzenlenmesi ve özel sektörün girmek istemediği veya yetersiz kaldığı ya da ulusal çıkarların gerekli kıldığı alanlara girmesi anlamında yorumlamaktadır. Ancak, devletçilik ilkesinin uygulanmasında, devlet yalnızca ekonomik faaliyetlerin temel kaynağını teşkil etmemiş, aynı zamanda ülkenin büyük sanayi kuruluşlarının da sahibi olmuştur.
Formun Altı
BUGÜN 4 ziyaretçi kişi burdaydı!GİREN HERKESE TEŞEKÜR EDER OKAN ŞAHİN
